8 سال گذشته، کشور فضایی را پشت سر گذاشت که تحمل و شرح صدر در جامعه ما کم شد؛این امر خصوصا در فضای سیاسی و بین قوای کشور خیلی برجسته بود.زمینه های شکل گیری این فضا را چه می دانید؟
اصولا حوصله و سعه صدر یک قسمتی اش از تحمل ناملایمات شروع می شود. عدم تحمل ناملایمات بخشی اش به جثه مربوط می شود و یک قسمتش هم به ضعف روحی ارتباط دارد.در 8 سال گذشته هم جسم مردم ضعیف شد و هم روحشان. از نظر جسمی کارهای خلاف بهداشت روحی مردم به اسم حرکتهای انقلابی انجام شد. یک نمونه اش مساله سفرهای استانی بود که وقت و هزینه هایی زیادی به کشور تحمیل کرد.با سفر رئیس جمهور به یک استان، خیلی از کارها تعطیل می شد، خوب این به رزق و روزی یک عده از مردم آسیب می زد. خوب شما باشید ناراحت نمی شوید؟ به جسم هم فشار می آید.
یا نمونه دیگر، استفاده از بنزین نامطلوب در کشور بود.آلودگی هوا یک بخش زیادش مربوط به این مساله بود که این امر هم در مسائل روحی و کم شدن شرح صدر ها موثر بود. مساله دیگر هم یک سلسله مواردی بود که مردم می شنیدند و حقیقت نداشت؛ این امر فشار روحی مردم می آورد.
در فضای سیاسی چطور. در سالهای دور اگر بین قوا هم اختلافی بود، اما طرفین قواعد بازی سیاسی را رعایت می کردند، اما در 8 سال گذشته جدال های کلامی و رسانه ای زیادی بین دولت ،مجلس و قوه قضائیه به وجود آمد.
علت دارد؛ آدم وقتی سیاسی نباشد و لغات سیاسی بشوند، یک مقدار زجر روحی می برد.انسان سیاسی با غیر سیاسی فرقش این است که می فهمد چه اتفاقی در حال رخ دادن است.مثلا کسی که مکانیک است تشخیص می دهد که موتور خراب است، در حالی که راننده اگر ده بار هم استارت بزند، ممکن است متوجه نشود که اشکال از موتور ماشین است.سیاستمدار وقتی کار غلط از مسئولان می بیند، خوب شب تاصبح خوابش نمی برد یا اگر هم می خوابد، از این مساله ناراحت است.متاسفانه در این 8 سال گذشته سعه صدر سیاسی مردم خیلی پائین آمد.الان هم که مقداری آرامش در کشور حاکم شده، گروهی می خواهند آن احساس ناملایمت را به گونه ای جبران کنند.یعنی افرادی که خود شان در به وجود آمدن تنگناهای کنونی کشور موثر بودند، حالا جوری صحبت و اظهار نظر می کنند که وضعیت کشور به همان وضع سابق کشیده شود.
به نظرتان اصولا امکان تحقق شرح صدر در میان سیاسیون ما وجود دارد؟
بله هست. راهش این است که به آنها این مساله تفهیم شود و خودشان هم سعی کنند خبره را به کار بگیرند. واقعیت این است که برخی ها به درد مسئولیت نمی خورند، ممکن است در پست دیگری آدم موثری باشند، اما گذاشتن آنها در یک پست حساس ممکن است اشتباه باشد.
فرهنگ سیاسی خودش یک روشی دارد. کلمات سیاسی خودش یک روشی دارد.حتی وقتی یک چهره سیاسی ما به کشوری می رود، مترجمش باید سیاست بداند.اگر آن مترجم به کلمات سیاسی آشنا نباشد، ممکن است روند یک مذاکره یا دیدار سیاسی را مختل کند.یادم هست یک بار در طول سالهای جنگ آقای هاشمی به عنوان رئیس ستاد دفاعی کشور در یک مصاحبه ای گفت که ما این موشک هایی راکه برای دفاع از کشور استفاده می کنیم، خودمان می سازیم. مترجم این حرف را بد ترجمه کرد. «می سازیم»، «می سازند» ترجمه شد. بعد خبرنگار سوال کرد: موشک ها راکجا{کدام کشور} برای ایران می سازد!
نکته سوم هم در این مساله این است نداشتن خط و مسیر است. باور کنید عقل و تشخیص خیلی خیلی مهم است. برخی از کسانی که مسئولیت بر عهده داشتند، جامعه را نمی شناختند. این مختص دولت قبل هم نیست.فرقی ندارد. در دولتهای قبل تر هم بوده اند کسانی که اصلا تشخیص نداشتند.
در فضای سیاسی ایران، جناح ها یکدیگر را به رسمیت نمی شناسند. 9 دی هم که پشت سر گذاشتیم، بهانه ای شد برای تشدید این اختلاف ها.فکر می کنید راه حل اینکه پرونده سال 88 بسته شود و فضای سیاسی ما مدام به عقب بر نگردد چیست؟
من معتقدم کسانی که عاقل هستند، دنبال تکرار این مساله نیستند؛کسانی به این فضا دامن می زنند که منافعشان ادامه این تنش ها است. دولت هم باید بداند که نباید به این مساله دامن بزند. اصلا این چیزی که عرض کردم دستور دین است. شما هر چه را تکرار نکردید، خود به خود فراموش می شود. دولت آقای روحانی نباید خیلی شعار بدهد و به این فضا بدمد.اگر هم می خواهند کاری بکنند و ماجراهای سال 88 را تمامش کنند، بروند آن دو نفر را محاکمه کنند.
فکر نمی کنید این کار هم به التهاب سیاسی می انجامد ومثل زحم کهنه ای می ماند که هر چند وقت یک بار دوباره سر باز می کند. به نظرتان راه حل بهبود این زخم چیست؟
نه، این زخم نیست؛ ببینید. به طور کلی سرشت انسان به گونه ای است که توفق و برتری دیگری را بر خود بر نمی تابد.آنهایی که یک مقدار تندهستند، انتقادشان انتقام است. این وضعیت به مرور خود به خود اگر دولت بتواند آرامش اقتصادی را در کشور فراهم کند، قطعا باقی نمی ماند و تمام می شود.
یعنی معتقد هستید راه حل، بهبود شرایط اقتصادی است و از این طریق التهابات سیاسی می خوابد؟
شک نکنید. مردم چیزهایی می خواهند. بهبود وضعیت معیشتی یکی از آنهاست.معتقدم این دولت می تواند این وضعیت را بهبود بخشد.راه میانبرش هم رفع تحریم ها است.
چون بحثمان به اینجا کشید می پرسم. در مورد حصر موسوی و کروبی دو- سه گونه نظر وجود دارد. یک گروه می گویند این دو باید توبه کنند،کسی مثل علی مطهری می گوید که این دو باید به همراه آقای احمدی نژاد محاکمه شوند.نگاه دیگری هم می گوید حصر اینها موثرترین شیوه برای خاتمه مسائل سال 88 بوده است. نظر شما چیست. باید به سمت رفع حصر اینها رفت یا اینکه فکر می کنید تلاش برای رفع حصر اینها یک میدان مین برای دولت است؟
به طور کلی درباره حصر اینها، حتما بهترین راه، محاکمه این دو نفر است. با شناختی که از موسوی و کروبی دارم فکر می کنم آنها راضی به توبه نمی شوند. خوب وقتی هر دو طرف روی حرفشان می مانند، چیزی حل نمی شود.
به نظرتان در مورد آقای منتظری با تدبیر رفتار شد؟
در چه مورش؟
در حصر آقای منتظری وی قبول مسئولیت کرد .
اگر موسوی و کروبی را همان سال 89 یا 90 آزاد می کردند، شاید می شد، اما الان میسر نیست و آزاد کردن این دو توهین به حکومت است. بهترین راه محاکمه است. چون ادامه حصر اینها اگر به مرگشان منجر شود، پیراهن عثمان برای مخالفان می شود.طول کشیدن این حصر هم به نفع آنهاست.
فکر نمی کنید محاکمه کردن اینها منجر به التهاب مجدد جامعه شود؟
نه، دیگر جامعه نمی پذیرد.کش دار شدن یک مساله را جامعه قبول نمی کند. سال 88 هم یک بخشی از اعتراض مردم به حوادث آن سال به این دلیل بود که امنیت از جامعه رفته بود،کسب و کارها ثبات نداشت و امنیت روانی در جامعه حاکم نبود . هر چند وقت یک بار هم یک آشوب به وجود می آمد. الان هم مردم از آن فضا عبور کردند.البته من در مورد شیوه محاکمه این دو نفر حرف دارم. اگر بنا باشد مثل گذشته باشد، فضا بدتر می شود. چون خواه ناخواه اینها هنوز طرفدارانی دارند.
به نظرتان در چند ماه سال جاری و سال 93 در عرصه سیاسی دولت باید چه مسیری را طی کند؟
فضا به جایی رسیده است که اگر بتوانیم تحریم ها را هر چه زودتر لغو کنیم، به نفع کشور است، دلیلش هم این است که ما توانستیم این علم را بومی کنیم. بنابراین اگر چند ماه هم فعالیت های ما کند شود، اتفاقی نمی افتد.
اینکه می گوئید باید زودتر تحریم ها را لغو کنیم،خط قرمز ندارد؟
چرا.حتما دارد؛ خط قرمز این است که منافع ملی ما لطمه نخورد.
پس شما 100 درصد موافق توافق ژنو هستید؟
غیر از این نمی تواند باشد. ببینید! جامعه الان چه می خواهد؟ به جز اینکه مشکلات اقتصادی کم شود. تورم کاهش یابد. رونق اقتصادی به وجود بیاید. حالا من یک حرفی دارم. نمی دانم چقدر برای شما مفید است.بینش سیاسی عمیق است. مثل فهم دینی است. اگر واقعا عقیده ما این است که آمریکا می خواهد نظام ما را سرنگون کند، پس ضعیف نیست. اعتراف به قدرت طرف مقابل و اعتراف به عجز هر دو بد است. معنی ندارد که ما بگوئیم ما ضعیف هستیم. معنی این حرف ما این می شود که آمریکا در امور جزئی ما هم دخالت می کند؟ خوب این حرف خوبی است؟بعد از 34 سال از انقلاب اسلامی این چه حرفی است که برخی در تریبونهای عمومی می زنند.
یعنی حتی در شعارهایی که مثلا در 22 بهمن سر می دهیم می گوئید نباید این فضا باشد؟
نه، آن یک چیز دیگر است؛ اینکه می گوئیم آمریکا ایران را تا لبه پرتگاه برد و بعد می گوئیم آنها کاری نتوانستند بکنند، با هم جور در نمی آید. بالاخره آمریکا قدرتمند هست یا نیست؟ این جور حرف زدن توهین به شعور مردم است. اصولا تناقض در زندگی بد است. در زندگی فردی هم همین است. در زندگی مرد نباید به زنش بگوید امروز بگوید:« نه» و فردا بگوید:« بله.» کسی که هوشمند است می گوید: «ببینم شرایط چطور می شود.» خدا اموات شما را رحمت کند. همسر بنده می گفت من در این سالهایی که با تو زندگی کردم یک بار نه از تو نشنیدم. مدام می گفتی ببینم چه می شود!
پس نسخه شما برای مختومه کردن پروند سال 88 رفع مشکلات اقتصادی است. در حوزه سیاسی نفرمودید مشخصا نظرتان چیست؟
دولت باید تا جایی که می تواند وارد درگیری های گذشته نشود تا بتواند از طریق اجماع همه خبره های کشور، کار را تمام کند. یا محاکمه یا رهایی یا عذرخواهی. من به نظرم موسوی و کروبی عذرخواهی نمی کنند. اگر می شد، از دو راه دیگر بهتر بود.در مورد سوال شما درباره این دو نفر هم باید بگویم اینجا این دو فرد مطرح نیستند. باید کشور را نجات داد. هیچ وقت یک اتوبوس به خاطر یک نفر نباید به دره برود. بحث همه ما این است که نظام نباید تضعیف شود. در مورد 9 دی شما دیدید که تلویزیون خیلی مایه گذاشت.در شبکه های مختلف بارها تصاویر 9 دی را پخش کردند. پرداختن بیش از حد به مساله اشمئزاز می آورد . خیلی ها به حوادث آن سال احساسی نگاه کردند. اجمالا هم به شما عرض می کنم این حوادث از بین نمی رود و به مرور کهنه می شود. یکی از نکاتی که من به دولت فعلی گفتم و دوباره هم توصیه می کنم این است که مدام به گذشته نپردازید. اگر ما به مسائل اختلافی دامن بزنیم، بر فشارها به مردم افزودیم.من به آقای روحانی پیش از این عرض کردم:« خیلی وارد پاسخ و جواب دادن به انتقادها نشو.» کار خودتان را بکنید. این که مدام گذشتگان را تخریب کنیم، خطر است.
