صراط: حدود یک سال پیش و در ژوئن ۲۰۱۲ اجلاسی از سوی سازمان ملل با هدف "پایان
دادن به خشونت در سوریه"، در پایتخت تاریخی سوئیس برگزار شد.
یکی از نکات قابل توجه در مورد این اجلاس، اعضای مشارکت‌کننده در آن بودند؛ به طوری که تقریبا تمام اعضای این اجلاس از مخالفان دولت "بشار اسد" به حساب می‌آمدند و همچنین خبری از ایران به عنوان یکی از اصلی‌ترین حامیان منطقه‌ای دولت سوریه نیز در این اجلاس نبود.
به عقیده بسیاری از کار‌شناسان "عدم حضور متوازن نیروهای تاثیرگذار در سوریه، علت اصلی شکست این اجلاس بود".
این کار‌شناسان می‌گویند "یکجانبه بودن ژنو ۱ باعث شد تا حتی تصمیمات غیر واقع‌بینانه آن نیز هیچگاه اجرایی نشود".
اکنون و پس از گذشت حدود یک سال از اجلاس بی‌نتیجه ژنو 1، قرار است باری دیگر کشورهای جهان دور یکدیگر جمع شده تا راهکاری را برای پایان دادن به فاجعه‌ای انسانی که روز به روز نیز ثمرات وخیم‌تری از آن مشاهده می‌شود، بیابند.
اما در آستانه برگزاری اجلاس ژنو ۲، شواهدی وجود دارد که حاکی از تغییر موازنه قدرت به نفع حامیان دولت سوریه است.
حضور نمایندگان دولت سوریه در ژنو 2
برخلاف نشست ژنو ۱ این بار نمایندگانی از طرف دولت سوریه نیز در این اجلاس شرکت خواهند کرد.
گفتنی است؛ این امر تاکنون با مخالفتی از سوی ائتلاف ملی مخالفان که یکی از اصلی‌ترین گروه‌های غیرافراطی مخالف دولت بشار اسد به حساب می‌آید، روبرو نشده است.
کار‌شناسان امور بین‌الملل معتقدند "نفس پذیرش شرکت نمایندگانی از سوی دولت سوریه در این اجلاس یک پیروزی دیپلماتیک به شمار می‌رود".
افزایش درگیری‌های معارضین سوری با یکدیگر
از سوی دیگر در آستانه برگزاری اجلاس ژنو ۲ و علی‌رغم قطعی شدن حضور نمایندگان دولت سوریه در آن، اختلافات میان طیف‌های گوناگون مخالف دولت سوریه همچنان پابرجا بوده و روز به روز نیز بر عمق آن افزوده می‌شود.
گفتنی است؛ این ائتلاف در آخرین نشست خود در استانبول نیز نتوانست تصمیم جامعی برای شرکت یا تحریم ژنو ۲ اتخاذ کند.
همچنین چندی پیش پایگاه خبری "العالم"، به نقل از یک منبع نزدیک به گروهک‌های تروریستی فعال در سوریه خبر از شکل‌گیری شکاف گسترده میان گروهک "احرار الشام" و "جیش‌الاسلام" داده بود.
اوج‌گیری اختلافات حامیان منطقه‌ای تروریست‌ها
اما اختلافات به گروه‌های معارض حاضر در سوریه محدود نبوده و دامنه آن به حامیان منطقه‌ای این گروهک نیز کشیده شده است.
گفتنی است؛ طی ماه‌های اخیر اختلافات راهبردی میان سه حامی اصلی مخالفین دولت سوریه در منطقه یعنی عربستان، ترکیه و قطر به بیشترین میزان از آغاز بحران سوریه رسیده و در برخی مواقع آثار این اختلافات به صحنه‌های عملیاتی در داخل خاک سوریه نیز کشیده شده است.
چندی پیش "عبدالله ناصر"، نویسنده و روزنامه‌نگار لبنانی، در مقاله‌ای با عنوان "آیا اختلافات آل ثانی و آل سعود پیش از موعد مقرر به اوج خود می‌رسد؟"، نوشته بود "آنچه در روزهای اخیر بین دو کشور عربستان سعودی و قطر قابل ملاحظه است، حکایت از این دارد که شکاف بین دو کشور به اوج خود رسیده، چون هر یک از طرف‌های فوق‌الذکر برای تسویه حساب‌های داخلی خود از گروه‌های معارض سوری علیه یکدیگر استفاده می‌کنند".
حضور ایران در ژنو 2
همچنین برخلاف نشست ژنو 1، زمزمه‌هایی مبنی بر حضور ایران در این اجلاس شنیده می‌شود.
طی ماه‌های اخیر بسیاری از قدرت‌های جهانی از جمله روسیه و چین و همچنین دیپلمات‌های بلندپایه‌ای همچون "بان‌کی‌مون"، دبیرکل سازمان ملل و "اخضر‌الابراهیمی"، نماینده این سازمان در موضوع سوریه، ضمن دعوت از ایران برای شرکت در این اجلاس تاکید کرده‌اند که ژنو ۲ بدون حضور ایران بی‌نتیجه خواهد ماند.
بسیاری از کار‌شناسان معتقدند "حضور ایران به عنوان اصلی‌ترین متحد دولت سوریه در منطقه، موازنه قوا در اجلاس ژنو ۲ را به طور کلی برهم خواهد زد".
پیش‌روی ارتش سوریه در برابر تروریست‌ها
تمام این‌ها در حالی است که در صحنه عملیاتی نیز روند کلی به نفع دولت سوریه پیش رفته و ارتش این کشور مناطق عمده و استراتژیک اشغال شده توسط تروریست‌ها را بازپس گرفته و پاکسازی کرده است.
با توجه به این نشانه‌ها می‌توان پیش‌بینی کرد دولت سوریه موفقیت بزرگی را در اجلاس ژنو ۲ کسب کند، اما طی روزهای اخیر انتشار خبری تحلیل‌گران و کار‌شناسان امور بین‌الملل را به شدت متعجب کرده است.
اخضر الابراهیمی نماینده ویژه سازمان ملل در موضوع سوریه، در نشستی مشورتی با نمایندگان آمریکا و روسیه که عصر جمعه برگزار شد، خبر از حضور بیش از ۳۰ کشور در اجلاس ژنو ۲ داد.
بر طبق این خبر کشورهای الجزایر، برزیل، کانادا، دانمارک، مصر، آلمان، هند، اندونزی، عراق، ایتالیا، ژاپن، اردن، کویت، لبنان، مغرب، نروژ، عمان، قطر، عربستان سعودی، آفريقای جنوبی، اسپانیا، سوئد، سوئیس، ترکیه، امارات عربی متحده از جمله دعوت‌شدگان برای شرکت در این اجلاس هستند.
در بین اسامی منتشر شده از دعوت‌شدگان برای شرکت در ژنو ۲ نام کشورهایی به چشم می‌خورد که از بازیگران اصلی این بحران و دارای حوزه نفوذ در میان تروریست‌های سوریه هستند.
کشورهایی همچون قطر، عربستان و ترکیه به دلیل همسایگی و همچنین داشتن پیوندهای تاریخی با یکی از طرف‌های درگیر در سوریه در این اجلاس حضور دارند.
همچنین حضور کشوری همچون آمریکا در کنار انگلیس و فرانسه به عنوان قدرت‌هایی که از زمان آغاز بحران سوریه، حضور پیدا و پنهانی در این کشور داشته و با انجام عملیات در سایه و پشتیبانی‌های نظامی، مالی و لجستیکی گسترده از تروریست‌ها حمایت کرده‌اند، به نوعی نمایندگی از طرف تروریست‌های فعال در داخل خاک سوریه به حساب می‌آید.
اما در این میان نام کشورهایی همچون ژاپن، اسپانیا، سوئد، برزیل، دانمارک، نروژ و احتمالا برخی دیگر از کشور‌ها که اخضر الابراهیمی تاکنون نامی از آن‌ها نبرده، به عنوان دعوت‌شدگان برای شرکت در یکی از مهم‌ترین اجلاس‌های جهانی برای پایان دادن به "فاجعه‌ای انسانی" و "بحرانی بین المللی" بسیار قابل توجه است!
بسیاری از این کشور‌ها نه تنها هیچ توان و ظرفیتی برای مداخله و تغییر وضعیت فعلی سوریه ندارند، بلکه حتی در سطح دولتی نیز تاکنون بیش از چند اظهارنظر بی‌طرفانه و دیپلماتیک، واکنشی به بحران سوریه نشان نداده‌اند.
برخی از تحلیل‌گران معتقدند "دعوت کشورهای بی‌ارتباطی همچون ژاپن، دانمارک، نروژ و سوئد برای شرکت در کنفرانسی با موضوع پایان بحران در سوریه بی‌دلیل نبوده و به نظر می‌رسد قدرت‌های جهانی و در راس آن‌ها آمریکا، با شکل‌دهی چنین ترکیبی قصد پایان دادن به بحران سوریه را ندارند".
در همین زمینه؛ مخالفت آمریکا و متحدان منطقه‌ای این کشور با حضور ایران در ژنو ۲ علی‌رغم تاکیدهای فراوان دیپلمات‌ها و کار‌شناسان بین‌المللی مبنی بر بی‌نتیجه بودن این اجلاس در صورت عدم حضور ایران، نشانه دیگری از تلاش این کشور برای استمرار بحران سوریه به همین وضع است.
به نظر می‌رسد آمریکا با تلاش برای به شکست کشاندن اجلاس ژنو، پیش از برگزاری آن، قصد دارد پیامی واضح را به سوریه و متحدان این کشور برساند.
حال باید منتظر ماند و دید طی روزهای آینده چه ابعاد دیگری از پیام‌های نهفته در این ترکیب‌بندی نامعقول برای پایان بحران سوریه نمایان خواهد شد.
یکی از نکات قابل توجه در مورد این اجلاس، اعضای مشارکت‌کننده در آن بودند؛ به طوری که تقریبا تمام اعضای این اجلاس از مخالفان دولت "بشار اسد" به حساب می‌آمدند و همچنین خبری از ایران به عنوان یکی از اصلی‌ترین حامیان منطقه‌ای دولت سوریه نیز در این اجلاس نبود.
به عقیده بسیاری از کار‌شناسان "عدم حضور متوازن نیروهای تاثیرگذار در سوریه، علت اصلی شکست این اجلاس بود".
این کار‌شناسان می‌گویند "یکجانبه بودن ژنو ۱ باعث شد تا حتی تصمیمات غیر واقع‌بینانه آن نیز هیچگاه اجرایی نشود".
اکنون و پس از گذشت حدود یک سال از اجلاس بی‌نتیجه ژنو 1، قرار است باری دیگر کشورهای جهان دور یکدیگر جمع شده تا راهکاری را برای پایان دادن به فاجعه‌ای انسانی که روز به روز نیز ثمرات وخیم‌تری از آن مشاهده می‌شود، بیابند.
اما در آستانه برگزاری اجلاس ژنو ۲، شواهدی وجود دارد که حاکی از تغییر موازنه قدرت به نفع حامیان دولت سوریه است.
حضور نمایندگان دولت سوریه در ژنو 2
برخلاف نشست ژنو ۱ این بار نمایندگانی از طرف دولت سوریه نیز در این اجلاس شرکت خواهند کرد.
گفتنی است؛ این امر تاکنون با مخالفتی از سوی ائتلاف ملی مخالفان که یکی از اصلی‌ترین گروه‌های غیرافراطی مخالف دولت بشار اسد به حساب می‌آید، روبرو نشده است.
کار‌شناسان امور بین‌الملل معتقدند "نفس پذیرش شرکت نمایندگانی از سوی دولت سوریه در این اجلاس یک پیروزی دیپلماتیک به شمار می‌رود".
افزایش درگیری‌های معارضین سوری با یکدیگر
از سوی دیگر در آستانه برگزاری اجلاس ژنو ۲ و علی‌رغم قطعی شدن حضور نمایندگان دولت سوریه در آن، اختلافات میان طیف‌های گوناگون مخالف دولت سوریه همچنان پابرجا بوده و روز به روز نیز بر عمق آن افزوده می‌شود.
گفتنی است؛ این ائتلاف در آخرین نشست خود در استانبول نیز نتوانست تصمیم جامعی برای شرکت یا تحریم ژنو ۲ اتخاذ کند.
همچنین چندی پیش پایگاه خبری "العالم"، به نقل از یک منبع نزدیک به گروهک‌های تروریستی فعال در سوریه خبر از شکل‌گیری شکاف گسترده میان گروهک "احرار الشام" و "جیش‌الاسلام" داده بود.
اوج‌گیری اختلافات حامیان منطقه‌ای تروریست‌ها
اما اختلافات به گروه‌های معارض حاضر در سوریه محدود نبوده و دامنه آن به حامیان منطقه‌ای این گروهک نیز کشیده شده است.
گفتنی است؛ طی ماه‌های اخیر اختلافات راهبردی میان سه حامی اصلی مخالفین دولت سوریه در منطقه یعنی عربستان، ترکیه و قطر به بیشترین میزان از آغاز بحران سوریه رسیده و در برخی مواقع آثار این اختلافات به صحنه‌های عملیاتی در داخل خاک سوریه نیز کشیده شده است.
چندی پیش "عبدالله ناصر"، نویسنده و روزنامه‌نگار لبنانی، در مقاله‌ای با عنوان "آیا اختلافات آل ثانی و آل سعود پیش از موعد مقرر به اوج خود می‌رسد؟"، نوشته بود "آنچه در روزهای اخیر بین دو کشور عربستان سعودی و قطر قابل ملاحظه است، حکایت از این دارد که شکاف بین دو کشور به اوج خود رسیده، چون هر یک از طرف‌های فوق‌الذکر برای تسویه حساب‌های داخلی خود از گروه‌های معارض سوری علیه یکدیگر استفاده می‌کنند".
حضور ایران در ژنو 2
همچنین برخلاف نشست ژنو 1، زمزمه‌هایی مبنی بر حضور ایران در این اجلاس شنیده می‌شود.
طی ماه‌های اخیر بسیاری از قدرت‌های جهانی از جمله روسیه و چین و همچنین دیپلمات‌های بلندپایه‌ای همچون "بان‌کی‌مون"، دبیرکل سازمان ملل و "اخضر‌الابراهیمی"، نماینده این سازمان در موضوع سوریه، ضمن دعوت از ایران برای شرکت در این اجلاس تاکید کرده‌اند که ژنو ۲ بدون حضور ایران بی‌نتیجه خواهد ماند.
بسیاری از کار‌شناسان معتقدند "حضور ایران به عنوان اصلی‌ترین متحد دولت سوریه در منطقه، موازنه قوا در اجلاس ژنو ۲ را به طور کلی برهم خواهد زد".
پیش‌روی ارتش سوریه در برابر تروریست‌ها
تمام این‌ها در حالی است که در صحنه عملیاتی نیز روند کلی به نفع دولت سوریه پیش رفته و ارتش این کشور مناطق عمده و استراتژیک اشغال شده توسط تروریست‌ها را بازپس گرفته و پاکسازی کرده است.
با توجه به این نشانه‌ها می‌توان پیش‌بینی کرد دولت سوریه موفقیت بزرگی را در اجلاس ژنو ۲ کسب کند، اما طی روزهای اخیر انتشار خبری تحلیل‌گران و کار‌شناسان امور بین‌الملل را به شدت متعجب کرده است.
اخضر الابراهیمی نماینده ویژه سازمان ملل در موضوع سوریه، در نشستی مشورتی با نمایندگان آمریکا و روسیه که عصر جمعه برگزار شد، خبر از حضور بیش از ۳۰ کشور در اجلاس ژنو ۲ داد.
بر طبق این خبر کشورهای الجزایر، برزیل، کانادا، دانمارک، مصر، آلمان، هند، اندونزی، عراق، ایتالیا، ژاپن، اردن، کویت، لبنان، مغرب، نروژ، عمان، قطر، عربستان سعودی، آفريقای جنوبی، اسپانیا، سوئد، سوئیس، ترکیه، امارات عربی متحده از جمله دعوت‌شدگان برای شرکت در این اجلاس هستند.
در بین اسامی منتشر شده از دعوت‌شدگان برای شرکت در ژنو ۲ نام کشورهایی به چشم می‌خورد که از بازیگران اصلی این بحران و دارای حوزه نفوذ در میان تروریست‌های سوریه هستند.
کشورهایی همچون قطر، عربستان و ترکیه به دلیل همسایگی و همچنین داشتن پیوندهای تاریخی با یکی از طرف‌های درگیر در سوریه در این اجلاس حضور دارند.
همچنین حضور کشوری همچون آمریکا در کنار انگلیس و فرانسه به عنوان قدرت‌هایی که از زمان آغاز بحران سوریه، حضور پیدا و پنهانی در این کشور داشته و با انجام عملیات در سایه و پشتیبانی‌های نظامی، مالی و لجستیکی گسترده از تروریست‌ها حمایت کرده‌اند، به نوعی نمایندگی از طرف تروریست‌های فعال در داخل خاک سوریه به حساب می‌آید.
اما در این میان نام کشورهایی همچون ژاپن، اسپانیا، سوئد، برزیل، دانمارک، نروژ و احتمالا برخی دیگر از کشور‌ها که اخضر الابراهیمی تاکنون نامی از آن‌ها نبرده، به عنوان دعوت‌شدگان برای شرکت در یکی از مهم‌ترین اجلاس‌های جهانی برای پایان دادن به "فاجعه‌ای انسانی" و "بحرانی بین المللی" بسیار قابل توجه است!
بسیاری از این کشور‌ها نه تنها هیچ توان و ظرفیتی برای مداخله و تغییر وضعیت فعلی سوریه ندارند، بلکه حتی در سطح دولتی نیز تاکنون بیش از چند اظهارنظر بی‌طرفانه و دیپلماتیک، واکنشی به بحران سوریه نشان نداده‌اند.
برخی از تحلیل‌گران معتقدند "دعوت کشورهای بی‌ارتباطی همچون ژاپن، دانمارک، نروژ و سوئد برای شرکت در کنفرانسی با موضوع پایان بحران در سوریه بی‌دلیل نبوده و به نظر می‌رسد قدرت‌های جهانی و در راس آن‌ها آمریکا، با شکل‌دهی چنین ترکیبی قصد پایان دادن به بحران سوریه را ندارند".
در همین زمینه؛ مخالفت آمریکا و متحدان منطقه‌ای این کشور با حضور ایران در ژنو ۲ علی‌رغم تاکیدهای فراوان دیپلمات‌ها و کار‌شناسان بین‌المللی مبنی بر بی‌نتیجه بودن این اجلاس در صورت عدم حضور ایران، نشانه دیگری از تلاش این کشور برای استمرار بحران سوریه به همین وضع است.
به نظر می‌رسد آمریکا با تلاش برای به شکست کشاندن اجلاس ژنو، پیش از برگزاری آن، قصد دارد پیامی واضح را به سوریه و متحدان این کشور برساند.
حال باید منتظر ماند و دید طی روزهای آینده چه ابعاد دیگری از پیام‌های نهفته در این ترکیب‌بندی نامعقول برای پایان بحران سوریه نمایان خواهد شد.
