هشت مدیر در هشت سال
از سال 83 تا اواخر دولت احمدی‌نژاد، هشت مدیر سکان هدایت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران را به دست گرفتند. آخرین مدیر این مجموعه در دولت احمدی‌نژاد، در رزومه خود سابقه معلمی در منطقه سه آموزش و پروش تهران را داشته که بعدها با دریافت مدرک کارشناسی ارشد باستان‌شناسی و تاریخ، به عرصه میراث فرهنگی وارد شده است.
شاید 17 ماه و ده روز ریاست ایشان بر میراث تهران را بتوان بدترین دوره میراث فرهنگی تهران از لحاظ تخریب آثار نام نهاد زیرا شخصی بر مسند تهران نشسته بود که با هویت شهر بیگانه بود و این بی‌اطلاعی و کم‌کاری‌های او، باعث تخریب و خدشه‌دار کردن آثار تاریخی پایتخت شد.»
در ادامه این گزارش با اشاره به اخبار منتشرشده در برخی خبرگزاری‌ها مبنی بر اقدامات این مدیر پیشین آمده است: «14 تیر 1391 خبری منتشر شد مبنی بر اینکه «اداره کل میراث فرهنگی مجوز تخریب سرای تاریخی افشار را صادر کرد.» این بنای قاجاری که در کوچه تکیه دولت تهران قرار دارد، سال‌هاست در انتظار برای ثبت در فهرست آثار ملی است و در حریم درجه یک اثر جهانی کاخ گلستان قرار دارد. مالک سرای تاریخی افشار درخواست تخریب و نوسازی دارد اما به دلیل قرارگیری در عرصه کاخ گلستان و با توجه به قدمت اثر، باید تا حد ارتفاعی هفت و نیم متر بسازد. پس از انتصاب مدیر مذکور، او به مالک سرای افشار اجازه داد تا ارتفاع 12 متر ساخت و ساز کند.
5 دی 1390 خبری منتشر شد مبنی بر اینکه «طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه ناقص ثبت شد.» در چهارمین همایش ثبت آثار کشور که از پنجم تا هشتم دی‌ماه در قشم برگزار شد، استان تهران با ارائه 9 پرونده ضعیف و حاشیه‌دار شرکت کرد. نخستین پرونده جنجالی تهران، «برج میلاد» بود که از طرف شهرداری تهران ارائه و با مخالفت‌های فراوانی رو به رو شد زیرا این برج ممکن است در آینده تغییراتی پیدا کند. اما ثبت خیابان ولیعصر به عنوان طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه نیز همانند برج میلاد حاشیه‌هایی داشت. شهرداری تهران با حمایت شورای شهر اسلامی شهر تهران، پرونده ثبت این خیابان را آماده کرده تا در لیست آثار ثبتی میراث فرهنگی گنجانده شود.
کارشناسان بررسی‌کننده پرونده، استدلال آوردند که ثبت محور خیابان با توجه به اینکه اجازه گرفتن از ملک‌های واقع‌شده به عمق یک پلاک در این خیابان زمان‌بر است و هزینه زیادی می‌خواهد که از حد و توان سازمان میراث فرهنگی استان تهران خارج است، بنابراین با ثبت همه جداره‌های ولیعصر مخالفت کردند و قرار شد بین میدان راه‌آهن تا تجریش، همه ساختمان‌های قرارگرفته در خیابان ولیعصر به عمق یک پلاک به‌عنوان حریم خیابان ولیعصر در نظر گرفته شوند.
از دیگر نقص‌های پرونده‌های تیم استان تهران این بود که تمام این آثار پیشنهادی متعلق به دوره پهلوی اول، دوم و یا معاصر بود. این در حالی است که در شهر تهران بر اساس آمارهای اعلام‌شده، بیش از هزار بنای تاریخی بالای صد سال وجود دارد که ارزش ثبت در فهرست آثار ملی کشور را دارند و هنوز ثبت نشده‌اند.
8 اسفند 1390 خبری منتشر شد مبنی بر اینکه «خانه دایی جان در حصار برج‌ها». خانه باغ اتحادیه معروف به دائی جان ناپلئون، از مهم‌ترین بناهای پایتخت است که حساسیت زیادی را به وجود آورد. مالک ملک مجاور خانه اتحادیه از اداره کل میراث فرهنگی تهران درخواست تخریب و نوسازی می‌کند. بر اساس اسناد موجود در اداره کل میراث فرهنگی تهران، کمیته فنی استان از مشاور طرح لاله‌زار درخواست ارائه نظر در رابطه با حد ارتفاعی ملک مجاور خانه اتحادیه می‌کند. آنها اعلام می‌کنند که با توجه به حد ارتفاعی اثر ثبتی تئاتر پارس که 10 متر است، مجوز 13 متر ارتفاع به این ملک داده شود. خانه اتحادیه در 12 تیر 1384 به شماره 12057 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد و در 19 مرداد 1390 از لیست میراث فرهنگی توسط دیوان عدالت اداری خارج شد.
26 اردیبشهت 1391 خبری منتشر شد مبنی بر اینکه «تهران بی کلانتری شد». نخستین کلانتری تهران واقع در بازار آهنگران تهران در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۹۰ طبق حکمی از سوی دیوان عدالت اداری از فهرست آثار ملی کشور خارج شد. خروج این اثر به خاطر دفاع نکردن مناسب بخش حقوقی تحت نظر مدیرکل میراث فرهنگی تهران صورت گرفت تا یک اثر تاریخی دیگر به لیست سیاه آثار خارج‌شده از فهرست میراث فرهنگی کشور اضافه شود.
نخستین کلانتری تهران به عنوان ساختمان تاریخی سابق کلانتری در تاریخ ۲۳ بهمن سال ۱۳۸۰در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
24 مهر 1391 خبری منتشر شد با این عنوان: «گاف میراث فرهنگی در ثبت خانه سیمین در فهرست میراث ملی». مدیرکل وقت میراث فرهنگی تهران، پس از مرگ زنده‌یاد «سیمین دانشور» اعلام کرد که «ورثه خانه سیمین دانشور برای ثبت ملی هماهنگ نیستند ولی ثبت این خانه در اولویت قرار دارد.» ثبت این خانه در حالی در اولویت قرار گرفت که خانه پدری «جلال آل احمد» در خیابان خیام در سال 83 به شماره 11206 و خانه «سیمین دانشور و جلال آل احمد» در خیابان شریعتی در سال 83 با شماره 11466 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده بود.
25 تیر 1391 خبری منتشر شد مبنی بر اینکه «میراث فرهنگی در خانه "سرهنگ ایرج" را گل گرفت!». خانه سرهنگ ایرج را شاید همگان با لوکیشن فیلم «مهمان مامان» به کارگردانی «داریوش مهرجویی» به خاطر بیاورند. این اثر تاریخی به شماره ۱۳۸۵۷ در روز 25 آبان‌ماه سال ۸۴ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
تا ابتدای سال ۹۱ در این مکان سرایداری وجود داشت که بعد از عید نوروز، به دلیل اتمام قرارداد سرایدار، این بنا برای همیشه به حال خود و بدون نگهبان رها شد. در روز 18 تیرماه، در این خانه که مدت‌ها پیش توسط اداره کل میراث فرهنگی مرمت جزئی شده بود، توسط معتادان محله پامنار با استفاده از زنجیر از جا کنده و به سرقت برده شد. روز بعد این موضوع توسط اهالی محل به اداره میراث فرهنگی اطلاع داده شد. مسئولان اداره کل میراث فرهنگی استان تهران نیز به جای خریداری در برای این خانه از مالک خانه تاریخی میرزا بزرگ نوری که در همسایگی آن قرار دارد، خواستند تا کارگران مرمت‌گر این خانه، در خانه منسوب به سرهنگ ایرج را نیز با آجر، گل بگیرند.
21 شهریور 1391 این خبر منتشر شد: «پیشنهاد ثبت تنگه واشی، تنگه‌ای که 59 سال قبل ثبت ملی شد». 25 اثر از سوی استان تهران به پنجمین همایش ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی کشور که از 18 تا 21 شهریور در البرز برگزار شد، فرستاده شد. این پرونده‌ها شامل 12 تپه، 9 اثر تاریخی، دو اثر طبیعی و دو مکان‌رویداد است. در میان آثار تاریخی استان تهران الویت به پنج کلیسای دوره معاصر داده شده در حالی که اگر قرار باشد کلیساها ثبت ملی شوند، هنوز سومین کلیسای تاریخی یوحنای مقدس که در سال 1836م ساخته شده، ثبت ملی نیست. تنها آثار قاجاری «ساباط شیرازی» در پامنار، «خانه معین‌التجار بوشهری» در لاله‌زار، «عمارت قدیمی» در الهیه و «خانه مهدوی» در لاله‌زار نو بود.
ساباط شیرازی پامنار که در این همایش ارائه شده بود، بدون اجازه و صوری ثبت شده است. پس از گذشت یک سال هنوز لوح ثبتی خانه معین‌التجار بوشهری و عمارت قدیمی الهیه صادر نشده است. خانه مهدوی نیز که اسم درست آن «هرمز پیرنیا» یا «پیرنیا یکم» است، با وجود توافق برای ثبت آن، هنوز شماره ثبت نگرفته است. همین امر باعث شد تا در شهریور 1392 ستاداجرایی فرمان امام این ملک را به مزایده بگذارد. این خانه محل امضای فرمان مشروطیت است.
تنگه واشی اثر تاریخی دیگری بود که در این همایش با عنوان میراث طبیعی برای ثبت اعلام شد. این اثر 59 سال پیش به شماره 1025 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است و حال سوال اینجاست چطور رییس میراث فرهنگی تهران اطلاعی در مورد این پرونده ثبتی نداشته است؟
19 شهریور 1391 خبری منتشر شد مبنی بر «امضای باطل معاون اداره کل بر شکسته شدن حریم خیابان ادیان ابراهیمی تهران». خیابان 30 تیر و میرزا کوچک‌خان جنگلی تهران، از مهم‌ترین خیابان‌های تهران محسوب می‌شود که مکان‌های مذهبی ادیان کلیمی، مسیحی، زرتشتی و مسلمان در آنجا کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. نیایشگاه زرتشتیان (آدریان) یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی خیابان میرزا کوچک‌خان جنگلی است که در سال 1381 با شماره 7442 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید اما اجازه ساخت و ساز یک ساختمان بلندمتربه کنار آتشکده آدریان از سوی اداره کل میراث فرهنگی تهران صادر شد.
14آذر 1391 این خبر منتشر شد: «کریم آقا بوذرجمهری محکوم به نابودی شد». «کریم آقا بوذرجمهری» پنجمین شهردار تهران است. خانه او که در خیابان ولیعصر قرار دارد، تا کنون در فهرست آثار ملی کشور ثبت نشده است.
اخیراً در کنار این ملک مجتمع تجاری ساخته می‌شود که مدیر وقت، در پاسخ به استعلام شهرداری منطقه 11، اجازه ساخت و ساز 13 طبقه را داده است.
5 دی 1391 این خبر منتشر شد: «تنها جوب و آسفالت خیابان ولیعصر ثبت ملی شده است». هفتم دی‌ماه سال 90 خیابان ولیعصر به‌عنوان طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه به سفارش شهرداری تهران در قالب پرونده‌ای با همین نام در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد اما این پرونده چون از ابتدا ناقص ارائه شده و تکلیف ثبت قسمت‌های ارزشمند این خیابان مشخص نشده بود، پس از یک سال اعلام شد که در فاز اول ثبت تنها آسفالت، جوی آب، پیاده‌رو و درختان در پرونده ثبتی محور خیابان ولیعصر قرار دارند.
مدیر وقت همچنین در نامه‌ای خطاب به شهردار تهران، 18 دی 1391 اعلام کرد که ضوابط بناهای غیر ثبتی، طرح تفصیلی است. از سوی دیگر وی در این نامه از قالیباف درخواست کرد که تنها به عمق یک پلاک از آثار تاریخی ثبت‌شده را که تا کنون حریم مصوب نداشته‌اند، به عنوان حریم در نظر بگیرد و حریم درجه یک، دو و سه آثار تاریخی را با این درخواست به فروش برساند. او با این کار دست شهرداری را باز گذاشت تا به اختیار خود و بر اساس ضوابط طرح تفصیلی، هر گونه که دلشان می‌خواهد آثار تاریخی را محصور در برج‌ها کنند.
1 اسفند 1391 خبری با این عنوان منتشر شد: «خانه قوام‌الدوله یا قوام‌السلطنه؟» خانه عشایر ایران یکی از ایده‌های «محمد شریف ملک‌زاده» رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی بود که در خانه «قوام‌الدوله» و در محله عودلاجان افتتاح شد.
خبرنگاران در روز افتتاحیه خانه عشایر از محمد شریف ملک‌زاده رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی کشور پرسیدند که در دعوتنامه سازمان میراث فرهنگی خانه قوام‌الدوله به اشتباه قوام‌السلطنه ذکر شده است و ملک‌زاده در جواب گفت: «خانه قوام‌السلطنه یا خانه قوام‌الدوله اکنون به عنوان خانه عشایر تغییر کاربری داده است.»
در همین هنگام، مدیرکل سابق میراث فرهنگی تهران به میان بحث آمد و گفت: «اینجا قبلا خانه تاریخی قوام‌السلطنه بوده که بعدها به خانه قوام‌الدوله تبدیل شده است.»
این درحالی است که میرزا محمد تقی‌خان آشتیانی ملقب به قوام‌الدوله از رجال دوره قاجار بود. خانه تاریخی او در خیابان امیرکبیر قرار دارد و با همین نام در سال 1377 به شماره 2024 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد. اما احمد قوام معروف به قوام‌السلطنه نیز که سیاستمدار دوران قاجار و پهلوی بود، نوه محمد قوام یا همان قوام‌الدوله است. خانه تاریخی قوام‌السلطنه به شماره 2014 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و هم‌اکنون به عنوان موزه آبگینه در خیابان 30 تیر فعالیت دارد.
2 اسفند 1391 ایسنا نوشت: «واگذاری طبقه اول، شرط مرمت موزه صنعتی». موزه صنعتی که در اختیار هلال احمراست، یکی از بناهای فاخر شهر تهران است و ساختمان آن یادگار دوران احداث میدان توپخانه به دستور امیرکبیر است و آثار مجسمه‌های استاد علی‌اکبر صنعتی در آن جای دارد.
مدیر سابق در مصاحبه‌ای با ایسنا گفته است که «بیش از یک سال است از سازمان هلال احمر کشور می‌خواهم موزه استاد صنعتی را به اداره میراث فرهنگی استان تهران واگذار کنند ولی آنها تا کنون به من هیچ پاسخی نداده‌اند و حتی اجازه مرمت هم نمی‌دهند.» این در حالی است که سازمان هلال احمر بارها برای مرمت بنا با اداره میراث فرهنگی مکاتبه کرده و اداره کل میراث فرهنگی استان تهران در پاسخ به نامه‌های هلال احمر خواستار واگذاری کل یا یک طبقه از این موزه شده بود و در این صورت اجازه مرمت بنا را به هلال می‌داد. این بنای تاریخی که در 11 مرداد 1384 به شماره 12303 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
15 اسفند 1391 خبری منتشر شد با این عنوان: «خانه عامری‌ها، هر روز بدتر از دیروز». عمارت و باغ تاریخی عامری‌ها واقع در خیابان فردوسی شمالی، پلاک 459 قرار دارد و از جمله خانه‌باغ‌های اواخر قاجار است. پس از پیگیری‌های سازمان‌های مردم‌نهاد، خانه‌باغ عامری‌ها روز 30 مهرماه 1391 به شماره 30719 به صورت اضطراری در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد اما با وجود ثبت این اثر، همچنان سایه تخریب بر این بنا حاکم است و تخریب شیروانی‌ها خانه و بخشی از سرستون‌های این بنا توسط مجتمع تجارت جهانی فردوسی به عنوان مالک بنا در هنگام ثبت، گواه بر این موضوع است.
این در حالی است که پس از ثبت، مدیریت میراث فرهنگی تهران هیچ اقدامی برای مرمت شیروانی و دیگر قسمت‌های این بنا انجام نداد و حتی در بحث ثبت آن نیز اشتباهی صورت گرفته بود که با پیگیری فعالان میراث، این اشتباه جبران شد.
15 شهریور 1392 خبری با این عنوان منتشر شد: «خانه‌باغ نمازی، در راه هتل شدن» ویلای نمازی از بناهای ارزشمند و شاخص معماری دوران آغاز مدرن کشور است که در منطقه نیاوران واقع شده و سال ۱۳۸۶ به شماره ۲۰۱۵۴ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد. این بنا اثر یکی از معماران معروف ایتالیایی به نام «جیو پونتی» است. مدیر وقت همانطور که بارها و بارها نشان داده بود که با هویت و آثار تاریخی پایتخت ناآشناست، این بار نیز روی این اثر ثبتی اجازه تخریب، نوسازی و مجوز ساخت یک هتل 30 طبقه را داد؛ هر چند در دوره مدیریت بعدی میراث فرهنگی تهران این مجوز لغو شد.
حال باید این مدیر سابق پاسخگو این اشتباه بزرگ باشد زیرا مالک ویلای نمازی اعتراض خود را به دیوان عدالت اداری برده است تا این هویت پایتخت را از پایه و اساس از فهرست میراث فرهنگی کشور خارج کند.
18 شهریور 1392 خبری با این عنوان منتشر شد: «ساخت برج 800 واحدی در حیاط کاخ عین‌الدوله / اشتباه مدیرکل سابق میراث تهران». عمارت «عین‌الدوله» یکی از بناهای تاریخی دوره قاجار است که با شماره ۲۰۴۲ در سال 1377 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. این در حالی است که مدیرکل سابق اداره میراث فرهنگی تهران، مجوز ساخت برجی 800 واحدی را در حیاط آن به بخش خصوصی داد. اکنون مالک این برج، دیوار به دیوار کاخ قجری تهران درحال گودبرداری در فضای 6 هزار متری است.»
