صراط: به گزارش روابط عمومی معاونت مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد
اسلامی، این دستور العمل به منظور اصلاح و روشمند سازی نظام پرداخت یارانه
به مطبوعات و نیز شفافیت و وضوح هر چه بیشتر در نحوه تخصیص اعتبارات این
بخش در اجرای آیین نامه نحوه پرداخت یارانه در حوزه نشر و مطبوعات مصوب
88/8/13 هیات وزیران، پس از هم اندیشی با شماری از مدیران مسوول و
کار‌شناسان مطبوعات در قالب کارگروهی مشورتی با عنوان «اقتصاد مطبوعات» به
تصویب رساند.
جلسات کارگروه یاد شده در تاریخ‌های اول، هشتم، پانزدهم و بیست و نهم مهر ماه سال جاری با حضور مسوولان معاونت و آقایان علیرضا بختیاری (مدیر مسوول روزنامه دنیای اقتصاد و هفته نامه تجارت فردا)، علی اکبر بهبهانی (مدیر عامل شرکت تعاونی مطبوعات)، سعید تقی‌پور (صاحب امتیاز روزنامه جهان اقتصاد و مدیرکل پیشین مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی)، سید محمد صفی‌زاده (مدیر مسوول گروه نشریات ابرار)، سید علاء الدین ظهوریان (مدیر عامل شرکت پیام همشهری و مدیرکل پیشین مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی)، امیر عباس فتاح‌زاده (مدیر مسوول نشریه سلامت)، سید جلال فیاضی (مدیر مسوول هفته نامه فرا خبر و مدیرعامل پیشین خبرگزاری جمهوری اسلامی)، مصطفی کواکبیان (رییس انجمن مدیران روزنامه‌های غیر دولتی) و بیژن مقدم (مدیر مسوول روزنامه جام جم) تشکیل شد که دستورالعمل حاضر، حاصل نظرات کار‌شناسی و مشورتی نامبردگان است.
۱) مبنای حمایت، تیراژ، تعداد صفحات و تعداد شماره منتشره در هر دوره شش ماهه است. پرداخت یارانه شش ماهه نخست سال ۹۲ پس از کسر مقادیر علی الحساب پرداختی (تیرماه) به حساب مطبوعات واریز خواهد شد.
فرمول محاسبه یارانه مطبوعات به شرح زیر است:
2) متوسط قیمت کاغذ در آن دوره× تعداد شماره × تیراژ × تعداد صفحه تقسیم بر 2 × 0/0488 × (طول ضربدر عرض تقسیم بر 10.000)
پرت کاغذ در شرایط مساوی برای همه نشریات، صفر منظور شده است.
۳) تعیین تیراژ بر اساس اعلام وصول و یا خود اظهاری مدیران مسئول صورت می‌گیرد. بدیهی است در صورتی که مطابق گزارش‌های بازرسی اداره کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی (بازدید از چاپخانه، استعلام از شرکت‌های توزیع ویا بررسی میزان توزیع در دکه‌های فروش) تفاوت معنادار در ارقام اعلامی مشاهده شود، یارانه آن نوبت نشریه، صفر می‌گردد.
۴) روزنامه‌ها و بنگاه‌های مطبوعاتی دولتی و عمومی تا پایان امسال، یارانه دریافت می‌کنند (معادل نصف فرمول فوق) اما سایر نشریات وابسته به بخش دولتی یا عمومی به طور کامل از فهرست یارانه مطبوعات حذف می‌شوند.
۵) ضریب حمایتی برای همه نشریات، مساوی (۱) است. به ازای هر تذکر کتبی هیات نظارت بر مطبوعات در طول همان دوره تخصیص یارانه ۱۰درصد از ضریب حمایتی کسر می‌شود.
۶) نوبت پرداخت یارانه برای نشریات محلی و منطقه‌ای همانند نشریات سراسری خواهد بود.
۷) بعضی مطبوعات از کاغذهای مرغوب استفاده می‌کنند، اما از آنجا که وظیفه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تامین حداقل هاست، محاسبات برای کلیه مطبوعات براساس قیمت کاغذ کاهی صورت می‌گیرد (ضمناً همچنان که در فرمول فوق دیده می‌شود، برای همه مطبوعات کاغذ۸/۴۸ گرمی منظور شده است)
۸) اولویت‌های موضوعی یا مخاطب یا جغرافیایی متعددی وجود دارند که هر یک در جای خود مه‌مند؛ اما لحاظ چنین ضریبی عملا به «تخصیص اکثر» می‌انجامد؛ لذا چنین ضریبی منظور نمی‌شود.
۹) ثروتمند یا فقیر بودن یک بنگاه / نشریه تاثیری در ضرایب حمایتی ندارد. اگرچه ضرورت حمایت از هر گروه واجد دلایلی است، امابه دلیل تاثیر معکوس و متضاد، چنین شاخصی در فرمول حمایت نادیده گرفته شده است.
۱۰) دیرپایی یا نوپایی نشریات در ضریب حمایتی آنان تاثیری ندارد؛ زیرا هر کدام از این صفات در جای خود مهم، اما به دلیل تاثیر متضاد، از شاخص‌های اصلی قابل حذفند.
۱۱) شاخص «تعداد صفحه» برای نشریاتی که آگهی آنان بیش از نصف کل صفحات است، معادل «صفحات مطلب دار» محاسبه می‌شود، اما برای سایر نشریات، معادل کل صفحات هر شماره (یا میانگین صفحات در دوره محاسبه یارانه) است.
۱۲) به منظور جبران بخشی از هزینه‌های جلد و صحافی مجلات، ضریب ۲۰ درصدی افزایشی برای این دسته از نشریات منظور می‌شود.
۱۳) از آنجا که ویژگی‌های حداقلی برای اطلاق تعریف روزنامه وجود دارد، موارد زیر تا کسب حداقل‌ها از فهرست حمایت حذف می‌شوند. (اجرا: از زمستان ۹۲)
۱. روزنامه‌های سراسری که تیراژ واقعی آن‌ها کمتر از ۵۰۰۰ نسخه است.
۲. روزنامه‌های سراسری که تعداد صفحات آن‌ها کمتر از ۱۲ صفحه است.
۳. روزنامه‌های محلی و منطقه‌ای که تعداد صفحات آن‌ها کمتر از ۸ صفحه است.
ضمنا به منظور توسعه کیفی مطبوعات، این حداقل‌های الزامی در نوبتهای بعدی افزایش می‌یابد.
۱۴) تیراژ روزنامه‌ها و هفته نامه‌های سراسری که در اکثر دکه‌های تهران عرضه نمی‌شوند با یکی از شیوه‌های زیر راستی آزمایی می‌شود:
۱. استعلام از شرکت توزیع
۲. بازدید سرزده از چاپخانه
۱۵) عدم اعلام وصول یا عدم «خود اظهاری» مدیر مسوول به منزله عدم انتشار است. اگرچه وظیفه «اعلام وصول» به عهده چاپخانه است، اما چنین نشریاتی با مشکل حذف از فهرست حمایت مواجه می‌شوند. با ارائه برگه اعلام وصول با تاخیر، اما امکان جبران یارانه در نوبت بعدی وجود ندارد، زیرا مستلزم کسر از یارانه سایر نشریات است.
۱۶) پرداخت یارانه اصولاً به حساب صاحب امتیاز صورت می‌گیرد و پرداخت به نماینده صاحب امتیاز جز با ارائه وکالتنامه رسمی پذیرفته نیست. در مورد احزاب، تشکل‌های سیاسی و موسسات عمومی و دولتی، ارائه نامه با امضای بالا‌ترین مقام حزب، تشکل و یا موسسه، مناط اعتبار خواهد بود.
۱۷) کلیه نشریاتی که صاحبان امتیاز آن‌ها در تعهد نامه اخذ پروانه، بی‌نیازی از یارانه مطبوعات راتصریح کرده‌اند، منطقاً باید از فهرست حمایت حذف شوند ولی به منظور مساعدت به آنان پس از انتشار تعداد مشخصی از شماره‌های نشریه به شرح ذیل مشمول دریافت یارانه خواهند شد:
۱-روزنامه: از شماره ۱۵۰ به بعد
۲-هفته نامه: از شماره ۲۵ به بعد
۳-ماهنامه: از شماره ۶ به بعد
۴-فصلنامه: از شماره ۳ به بعد
۱۸) شاخص کیفی در اولین نوبت پرداخت برای همه نشریات مساوی (۱) منظور می‌شود و از نوبتهای آتی، توجه به فصل دوم قانون مطبوعات (رسالت مطبوعاتی)، رویکرد ارزشی، میزان محتوای اختصاصی، رعایت الگوهای حرفه‌ای، التزام به اخلاق حرفه‌ای و جذابیت بصری (گرافیک و کیفیت چاپ) مبنای محاسبه ضریب کیفی نشریات (از ۴/۰ تا ۶/۱) قرار می‌گیرد؛ به نحوی که برای هر یک از شاخص‌های مذکور ۱/۰ + یا ۱/۰- یا صفر به عدد پایه نشریه (۱) اضافه می‌شود. ارزیابی و تعیین ضریب کیفی هر نشریه در کمیته‌ای مرکب از اعضای ذیل برای هر نوبت پرداخت یارانه صورت می‌گیرد:
الف- یکی از اعضای هیات نظارت بر مطبوعات یا کار‌شناس مطلع به انتخاب این هیات
ب- مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی
ج- نماینده شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی مدیریتی مطبوعات
د- نماینده شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی روزنامه نگاری مطبوعات
ه- یکی از اعضای شورای پژوهشی «دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه‌ها» به انتخاب این شورا
و- یکی از سردبیران با سابقه به انتخاب کارگروه «اقتصاد مطبوعات»
ی- معاون فرهنگی اداره کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی
از آنجا که ضریب کیفی با روش فوق برای اولین نوبت پرداخت یارانه قابل محاسبه نیست تا نوبتهای بعدی فعالیت‌های زیر انجام می‌گیرد:
۱- تهیه آیین نامه شفاف مبتنی بر کار پژوهشی و جلسات نخبگی.
۲- ضریب کیفی ابتدا برای روزنامه‌ها (اعم از سراسری و محلی) و هفته نامه‌های سراسری و در مرحله بعدی برای کلیه نشریات منظور می‌شود.
۱۹) چنانچه اعتبار تخصیصی یارانه، کمتر از جمع یارانه محاسباتی مطبوعات باشد، ارقام پرداختی تسهیم به نسبت می‌شود.
۲۰) به منظور شفافیت بیشتر، از این پس مبالغ یارانه‌های پرداختی مطبوعات در سایت اطلاع رسانی معاونت مطبوعاتی قرار می‌گیرد.
جلسات کارگروه یاد شده در تاریخ‌های اول، هشتم، پانزدهم و بیست و نهم مهر ماه سال جاری با حضور مسوولان معاونت و آقایان علیرضا بختیاری (مدیر مسوول روزنامه دنیای اقتصاد و هفته نامه تجارت فردا)، علی اکبر بهبهانی (مدیر عامل شرکت تعاونی مطبوعات)، سعید تقی‌پور (صاحب امتیاز روزنامه جهان اقتصاد و مدیرکل پیشین مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی)، سید محمد صفی‌زاده (مدیر مسوول گروه نشریات ابرار)، سید علاء الدین ظهوریان (مدیر عامل شرکت پیام همشهری و مدیرکل پیشین مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی)، امیر عباس فتاح‌زاده (مدیر مسوول نشریه سلامت)، سید جلال فیاضی (مدیر مسوول هفته نامه فرا خبر و مدیرعامل پیشین خبرگزاری جمهوری اسلامی)، مصطفی کواکبیان (رییس انجمن مدیران روزنامه‌های غیر دولتی) و بیژن مقدم (مدیر مسوول روزنامه جام جم) تشکیل شد که دستورالعمل حاضر، حاصل نظرات کار‌شناسی و مشورتی نامبردگان است.
۱) مبنای حمایت، تیراژ، تعداد صفحات و تعداد شماره منتشره در هر دوره شش ماهه است. پرداخت یارانه شش ماهه نخست سال ۹۲ پس از کسر مقادیر علی الحساب پرداختی (تیرماه) به حساب مطبوعات واریز خواهد شد.
فرمول محاسبه یارانه مطبوعات به شرح زیر است:
2) متوسط قیمت کاغذ در آن دوره× تعداد شماره × تیراژ × تعداد صفحه تقسیم بر 2 × 0/0488 × (طول ضربدر عرض تقسیم بر 10.000)
پرت کاغذ در شرایط مساوی برای همه نشریات، صفر منظور شده است.
۳) تعیین تیراژ بر اساس اعلام وصول و یا خود اظهاری مدیران مسئول صورت می‌گیرد. بدیهی است در صورتی که مطابق گزارش‌های بازرسی اداره کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی (بازدید از چاپخانه، استعلام از شرکت‌های توزیع ویا بررسی میزان توزیع در دکه‌های فروش) تفاوت معنادار در ارقام اعلامی مشاهده شود، یارانه آن نوبت نشریه، صفر می‌گردد.
۴) روزنامه‌ها و بنگاه‌های مطبوعاتی دولتی و عمومی تا پایان امسال، یارانه دریافت می‌کنند (معادل نصف فرمول فوق) اما سایر نشریات وابسته به بخش دولتی یا عمومی به طور کامل از فهرست یارانه مطبوعات حذف می‌شوند.
۵) ضریب حمایتی برای همه نشریات، مساوی (۱) است. به ازای هر تذکر کتبی هیات نظارت بر مطبوعات در طول همان دوره تخصیص یارانه ۱۰درصد از ضریب حمایتی کسر می‌شود.
۶) نوبت پرداخت یارانه برای نشریات محلی و منطقه‌ای همانند نشریات سراسری خواهد بود.
۷) بعضی مطبوعات از کاغذهای مرغوب استفاده می‌کنند، اما از آنجا که وظیفه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تامین حداقل هاست، محاسبات برای کلیه مطبوعات براساس قیمت کاغذ کاهی صورت می‌گیرد (ضمناً همچنان که در فرمول فوق دیده می‌شود، برای همه مطبوعات کاغذ۸/۴۸ گرمی منظور شده است)
۸) اولویت‌های موضوعی یا مخاطب یا جغرافیایی متعددی وجود دارند که هر یک در جای خود مه‌مند؛ اما لحاظ چنین ضریبی عملا به «تخصیص اکثر» می‌انجامد؛ لذا چنین ضریبی منظور نمی‌شود.
۹) ثروتمند یا فقیر بودن یک بنگاه / نشریه تاثیری در ضرایب حمایتی ندارد. اگرچه ضرورت حمایت از هر گروه واجد دلایلی است، امابه دلیل تاثیر معکوس و متضاد، چنین شاخصی در فرمول حمایت نادیده گرفته شده است.
۱۰) دیرپایی یا نوپایی نشریات در ضریب حمایتی آنان تاثیری ندارد؛ زیرا هر کدام از این صفات در جای خود مهم، اما به دلیل تاثیر متضاد، از شاخص‌های اصلی قابل حذفند.
۱۱) شاخص «تعداد صفحه» برای نشریاتی که آگهی آنان بیش از نصف کل صفحات است، معادل «صفحات مطلب دار» محاسبه می‌شود، اما برای سایر نشریات، معادل کل صفحات هر شماره (یا میانگین صفحات در دوره محاسبه یارانه) است.
۱۲) به منظور جبران بخشی از هزینه‌های جلد و صحافی مجلات، ضریب ۲۰ درصدی افزایشی برای این دسته از نشریات منظور می‌شود.
۱۳) از آنجا که ویژگی‌های حداقلی برای اطلاق تعریف روزنامه وجود دارد، موارد زیر تا کسب حداقل‌ها از فهرست حمایت حذف می‌شوند. (اجرا: از زمستان ۹۲)
۱. روزنامه‌های سراسری که تیراژ واقعی آن‌ها کمتر از ۵۰۰۰ نسخه است.
۲. روزنامه‌های سراسری که تعداد صفحات آن‌ها کمتر از ۱۲ صفحه است.
۳. روزنامه‌های محلی و منطقه‌ای که تعداد صفحات آن‌ها کمتر از ۸ صفحه است.
ضمنا به منظور توسعه کیفی مطبوعات، این حداقل‌های الزامی در نوبتهای بعدی افزایش می‌یابد.
۱۴) تیراژ روزنامه‌ها و هفته نامه‌های سراسری که در اکثر دکه‌های تهران عرضه نمی‌شوند با یکی از شیوه‌های زیر راستی آزمایی می‌شود:
۱. استعلام از شرکت توزیع
۲. بازدید سرزده از چاپخانه
۱۵) عدم اعلام وصول یا عدم «خود اظهاری» مدیر مسوول به منزله عدم انتشار است. اگرچه وظیفه «اعلام وصول» به عهده چاپخانه است، اما چنین نشریاتی با مشکل حذف از فهرست حمایت مواجه می‌شوند. با ارائه برگه اعلام وصول با تاخیر، اما امکان جبران یارانه در نوبت بعدی وجود ندارد، زیرا مستلزم کسر از یارانه سایر نشریات است.
۱۶) پرداخت یارانه اصولاً به حساب صاحب امتیاز صورت می‌گیرد و پرداخت به نماینده صاحب امتیاز جز با ارائه وکالتنامه رسمی پذیرفته نیست. در مورد احزاب، تشکل‌های سیاسی و موسسات عمومی و دولتی، ارائه نامه با امضای بالا‌ترین مقام حزب، تشکل و یا موسسه، مناط اعتبار خواهد بود.
۱۷) کلیه نشریاتی که صاحبان امتیاز آن‌ها در تعهد نامه اخذ پروانه، بی‌نیازی از یارانه مطبوعات راتصریح کرده‌اند، منطقاً باید از فهرست حمایت حذف شوند ولی به منظور مساعدت به آنان پس از انتشار تعداد مشخصی از شماره‌های نشریه به شرح ذیل مشمول دریافت یارانه خواهند شد:
۱-روزنامه: از شماره ۱۵۰ به بعد
۲-هفته نامه: از شماره ۲۵ به بعد
۳-ماهنامه: از شماره ۶ به بعد
۴-فصلنامه: از شماره ۳ به بعد
۱۸) شاخص کیفی در اولین نوبت پرداخت برای همه نشریات مساوی (۱) منظور می‌شود و از نوبتهای آتی، توجه به فصل دوم قانون مطبوعات (رسالت مطبوعاتی)، رویکرد ارزشی، میزان محتوای اختصاصی، رعایت الگوهای حرفه‌ای، التزام به اخلاق حرفه‌ای و جذابیت بصری (گرافیک و کیفیت چاپ) مبنای محاسبه ضریب کیفی نشریات (از ۴/۰ تا ۶/۱) قرار می‌گیرد؛ به نحوی که برای هر یک از شاخص‌های مذکور ۱/۰ + یا ۱/۰- یا صفر به عدد پایه نشریه (۱) اضافه می‌شود. ارزیابی و تعیین ضریب کیفی هر نشریه در کمیته‌ای مرکب از اعضای ذیل برای هر نوبت پرداخت یارانه صورت می‌گیرد:
الف- یکی از اعضای هیات نظارت بر مطبوعات یا کار‌شناس مطلع به انتخاب این هیات
ب- مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی
ج- نماینده شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی مدیریتی مطبوعات
د- نماینده شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی روزنامه نگاری مطبوعات
ه- یکی از اعضای شورای پژوهشی «دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه‌ها» به انتخاب این شورا
و- یکی از سردبیران با سابقه به انتخاب کارگروه «اقتصاد مطبوعات»
ی- معاون فرهنگی اداره کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی
از آنجا که ضریب کیفی با روش فوق برای اولین نوبت پرداخت یارانه قابل محاسبه نیست تا نوبتهای بعدی فعالیت‌های زیر انجام می‌گیرد:
۱- تهیه آیین نامه شفاف مبتنی بر کار پژوهشی و جلسات نخبگی.
۲- ضریب کیفی ابتدا برای روزنامه‌ها (اعم از سراسری و محلی) و هفته نامه‌های سراسری و در مرحله بعدی برای کلیه نشریات منظور می‌شود.
۱۹) چنانچه اعتبار تخصیصی یارانه، کمتر از جمع یارانه محاسباتی مطبوعات باشد، ارقام پرداختی تسهیم به نسبت می‌شود.
۲۰) به منظور شفافیت بیشتر، از این پس مبالغ یارانه‌های پرداختی مطبوعات در سایت اطلاع رسانی معاونت مطبوعاتی قرار می‌گیرد.
