صراط: جلسه رای اعتماد به وزرای پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری، آموزش و پرورش و ورزش و جوانان عصر امروز برگزار شد که بر اساس آن، فرجی دانا از مجموع 261 رای ماخوذه، با 159 رای موافق و 70 رای مخالف و 32 رای ممتنع تصدی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را در دست گرفت.
علی اصغر فانی نیز مجموع آرای ماخوذه، با 185 رای موافق و 153 رای مخالف و 24 رای ممتنع تصدی وزارت آموزش و پرورش از مجلس رای اعتماد گرفت.
در جلسه امروز همچنین، صالحی امیری با 107 رای موافق، 141 رای مخالف و 13 موفق نشد از مجلس رای اعتماد بگیرد.
**** سوابق رضا فرجی‌دانا، وزیر جدید علوم، تحقیقات و فناوری
رضا فرجی دانا، زاده سال 1339 در خانواده‌ای مذهبی در قم است. او در سال 1357 دیپلم خود را در رشته ریاضی فیزیک از دبیرستان حکیم نظامی قم گرفت و در همان سال در کارشناسی مهندسی برق دانشگاه شیراز پذیرفته شد. وی پس از تعطیلی دانشگاه‌ها در سال 1359 به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیوست و تا بازگشایی مجدد دانشگاه‌ها در پاییز سال 1361 مسئولیت‌های مختلفی را در سپاه عهده‌دار بود. پس از بازگشایی دانشگاه‌ها به دانشکده فنی دانشگاه تهران منتقل و در سال 1365 با کسب رتبه ممتاز دانش‌آموخته گردید. وی تحصیلات کارشناسی ارشد و دکتری خود را در دانشگاه واترلو کانادا به پایان رسانید و در سال 1373 به عضویت هیئت علمی گروه مهندسی برق و کامپیوتر دانشکده فنی دانشگاه تهران درآمد.
رضا فرجی دانا هم‌اکنون استاد تمام رشته مهندسی برق در دانشگاه تهران است. وی تاکنون راهنما و مشاور بیش از پنجاه پایان‌نامه کارشناسی ارشد و ده رساله دکترا بوده و چندین طرح پژوهشی کاربردی را به انجام رسانده است. بیش از 50 مقاله در مجله‌های معتبر بین‌المللی، 75 مقاله در کنفرانس‌های معتبر داخلی و خارجی، دو جایزه ملی و یک جایزه بین‌المللی دستاوردهای کار علمی او در زمینه تخصصی مخابرات است. در ادامه این سوابق آمده است: افزون بر این، وی سخنران مدعو مجمع عمومی اتحادیه دانشگاه‌های جهان در سال 1384 بوده و اخیرا یک دوره یک ساله فرصت مطالعاتی را در دانشگاه ماترلو کانادا (شهریور 91 تا شهریور 92) به پایان رسانده است.
رضا فرجی دانا پس از بازگشت به ایران در سمت‌های علمی و دانشگاهی گوناگونی خدمت کرده است که برخی از آنها عبارتند از:
بهمن 1375- شهریور 1381 - رئیس مرکز انفورماتیک دانشگاه تهران
تیرماه 1377- شهریور 1381 - رئیس دانشکده فنی دانشگاه تهران
شهریور 1381- آذر 1384 - رئیس دانشگاه تهران
خرداد 1385 تاکنون- رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل بنیاد عام‌المنفه حامیان دانشکده فنی
مرداد 1388 تاکنون - موسس و سرپرست آزمایشگاه تایید نمونه آنتن دانشگاه تهران
** برنامههای وزیر علوم
مقدمه
انقلاب اسلامی تغییر و تحولات اساسی در بنیان‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و علمی کشور رقم زد و در حوزه علم و فناوری، اندیشه و رهنمودهای حضرت امام (ره) در مورد دانشگاه و دانشگاهیان سرلوحه سیاستگذاری و برنامه‌ریزی توسعه علوم، تحقیقات و فناوری گردید. رهنمودهای برگرفته از بیانات ایشان همچون: «مستند بودن دین اسلام به برهان و اتکا به منطق و عدم هراس از آزادی بیان و قلم»؛ «تحملل برداشت‌های دینی جوانان، تلفیق فرهنگ فلسفی و نظری حوزه با فرهنگ تجربی دانشگاه»؛ «دانشگاه کارخانه آدم‌سازی»؛ «دانشگاه مبدا همه تحولات است»؛ «مشورت و مطالعه، عدم درگیری و بحث چهره به چهره در محیط‌های دانشگاهی»؛ «انسجام و یکپارچگی جامعه دانشگاهی» و «مرکز تربیت قرار دادن دانشگاه»؛ چشم‌انداز و غایت آموزش عالی کشور را ترسیم نمود.
انسجام و یکپارچگی در راهبری کشور با رهبری داهیانه رهبر فرزانه کشور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و تاکیدهای مکرر ایشان بر ضرورت توسعه علمی کشور همچون گذشته راه را برای در نوردیدن افقهای جدید در حوزه علم و فناوری هموار کرد و باعث ارتقاء بیش از پیش شأن و جایگاه دانشگاه و دانشگاهیان گردید. در این راستا بیانات ایشان مبنی بر : «توجه به معنویت در کنار علم»، «فلسفه ایجاد تشکل‌های دانشجویی برای رسیدن به آرمانها»؛ «تاکید بر عدم محافظه‌کاری دانشجو و بیان صریح و روشن و آشکار وی»؛ «روحیه آرمانگرایی و تمسک به اصول فکری»؛ «ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی»؛ «علم رمز پیشرفت و اقتدار یک کشور» و «تاکید بر توسعه کیفی در کنار رشد کمی و توجه به عمق کیفیت» همچون گذشته چراغ راه مسئولین و جامعه دانشگاهی بوده، هست و خواهد بود.
براین اساس باید گفت پیروزی انقلاب اسلامی و ترسیم نقشه راه توسط معمار کبیر انقلاب و ادامه آن توسط رهبر فرزانه انقلاب، آغاز راه نوآوری‌های علمی مبتنی بر ارزشهای دینی در جامعه بود و دستاوردهای شگرفی به دنبال داشت؛ دستاوردهایی که ایران امروز را به یک قدرت منطقه‌ای خودبنیاد تبدیل نموده و آن را الهام‌بخش و سرمشق کشورهای مسلمان و عقب نگه داشته شده، کرده است.
در این راستا بی‌شک، سهم وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در حفظ و ارتقای موقعیت علمی و اقتدار کشور در منطقه و در سطح بین‌المللی شناخته شده است و مهمترین عامل در تحقق چشم‌انداز و افق ترسیم شده در اسناد بالادستی محسوب می‌شود و نظام آموزش عالی، به دلیل سروکار داشتن با تربیت دانشمندانف متفکران و مدیران آینده و شکل دادن به سرمایه انسانی کشور، در توسعه و تعالی علمی و فرهنگی همه جانبه و احیای هویت تمدنی ایران اسلامی، نقش پیشران و موتور محرکه را برعهده دارد. براین اساس، سیاست‌ها و برنامههای وزارت در دولت یازدهم نیز اهمیت می‌یابد و کلیه گروه‌های ذی‌نفع، ذی‌صلاح و ذی‌علاقه انتظار دارند که وزارت متبوع با مشی تدبیر و اعتدال، سکان هدایت علم و فناوری جامعه به سوی تعالی و پیشرفت را با بهترین کیفیت عملکردی به دست گیرد.
با توجه به موارد مذکور، این برنامه با رویکردی آینده‌نگر و منعطف و براساس اسناد بالادستی زیر تهیه و تدوین شده است:
1- دیدگاه‌ها و ابلاغیه‌های مقام معظم رهبری
* بیانات و رهنمودهای مقام معظم رهبری
* سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404
* سیاستهای کلی برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
2- قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی
* قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران
* قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
* قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات
3- مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی
* سند نقشه جامع علمی کشور
* سند دانشگاه اسلامی
علاوه بر اسناد بالادستی مذکور، دیدگاه‌ها و انتظارات نخبگان و اعضای هیات علمی دانشگاه ها و موسسات پژوهشی در قالب کارگروه آموزش عالی ستاد انتخاباتی دکتر حسن روحانی و کارگروه تدوین برنامه وزارت اخذ گردیده و بر آن اساس، چارچوب برنامه وزارت متبوع احضاء و برنامه تدوین شده است.
همچنین همانگونه که در تدوین این برنامه تبعیت از اسناد و قوانین بالادستی و مشی اعتدال و خرد جمعی حاکم بوده است، در اجرای آن نیز با کمک، همفکری و همکاری جامعه دانشگاهی، پیگیری نقشه راه ترسیم شده بر مبنای آرمان‌های حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری در جهت تداوم پیشرفت علمی کشور مبنای عمل خواهد بود.
توصیف وضع موجود
بررسی وضعیت موجود حوزه علوم، تحقیقات و فناوری کشور نشان می‌دهد که این حوزه دارای دستاوردها و نقاط قوت متعددی است اما در عین حال چالشها و نقاط ضعف مهمی نیز قابل شناسایی است. در ادامه، مهمترین نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها و تهدیدهای کشور در این حوزه تشریح شده است.
مهمترین فرصت‌ها
* توجه و اعتقاد ویژه مقام معظم رهبری به پیشرفت علمی کشور
* دیدگاه‌های ریاست محترم جمهور
* مرجعیت علمی و اجتماعی جامعه دانشگاهی در نگاه مردم
* شکل‌گیری همکاری‌های حوزه و دانشگاه
* پررنگ بودن فرهنگ علم‌آموزی در کشور
* وجود دانش آموختگان توانمند و با انگیزه
مهمترین نقاط قوت
* وجود قوانین و مقررات و اسناد بالادستی خاص در حوزه علم و فناوری
* سرعت بالای رشد علمی کشور (از نظر شاخص تعداد مقالات نمایه شده در پایگاه‌های ملی و بین‌المللی)
* توسعه کمی قابل قبول آموزش عالی در کشور
* گستردگی جغرافیایی اموزش عالی در استان‌ها و شهرهای مختلف کشور
* توسعه تحصیلات تکمیلی و کاهش اعزام دانشجویان به خارج
* تنوع بخشی در نظام‌های عرضه آموزش عالی
* ورود بخش خصوصی به آموزش عالی
* استقرار نسبی زیرساختهای پژوهشی در کشور
* شکل‌گیری و توسعه پارکهای علم و فناوری و مراکز رشد
* ایجاد شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان متعدد
* شکل‌گیری نسبی ارتباط دانشگاه با صنعت
* توسعه نسبی فناوری‌های نوین (نانو، بیو، هوافضا و...)
مهمترین تهدیدها
* بالابودن میزان بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها
* افزایش بی‌رویه مهاجرت دانش‌آموختگان دانشگاه ها
* عدم انسجام در نظام سیاستگذاری و اجرا در آموزش، پژوهش و فناوری
مهمترین نقاط ضعف
* فقدان رویکرد درست نسبت به موضوع اسلامی شدن دانشگاه‌ها
* عدم تحقق اهداف اجرایی کرسی‌های آزاداندیشی و نظریه‌پردازی در دانشگاه‌ها
* عدم تناسب توانمندیهای دانش‌آموختگان با نیازهای کشور
* عدم همگرایی و هدفمندی پژوهش‌ها در کشور
* عدم تناسب بین رشد کمی و کیفی آموزش عالی، پژوهش و فناوری
* تمرکزگرایی در مدیریت آموزش عالی
* سهم ناچیز دانش و فناوری کشور در جهان
* ضعف زنجیره تبدیل دانش به فناوری و محصول
* وجود محدودیت‌های تنش‌زا و فقدان نشاط سیاسی در دانشگاه‌ها
* ضعف ارتباط علمی با مراکز پیشرفته علمی جهان
* عدم تحقق سهم اعتبارات بخش آموزش عالی از تولید ناخالص ملی
* سهم ناچیز بخش غیردولتی در آموزش، پژوهش و فناوری
* نبود نهادهای مستقل ارزیابی و اعتبارسنجی آموزش و پژوهش
* کمبود و استهلاک منابع و زیرساختهای آموزش عالی
ارزشهای بنیادین، اصول و باورها
دانشگاه نهاددانش، معنویت، اخلاق و قانون مداری و دانشگاهیان نماد تعهد و تخصص، نظم، مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی و پرسشگری مبنای جامعه‌ای دانش‌بنیان، عدالت‌محور و آزاداندیش
ارزشهای بنیادین
نظام علم و فناوری در جمهوری اسلامی ایران نظامی است مبتنی بر:
* فضایل اخلاقی و ارزشهای والای اسلامی و انسانی
* آرمانها و ارزشهای اصیل انقلاب اسلامی ملهم از فرمایشات و آموزه‌های امام راحل و مقام معظم رهبری
* عدالت و حاکمیت همه‌جانبه آن بر تمامی شوون و ابعاد اندیشه و عمل
* قانون و التزام به فصل‌الخطاب بودن آن
اصول و باورها
اصول و باورهای نظام علم و فناوری جمهوری اسلامی ایران، مبتنی بر ارزشهای بنیادین فوق‌الذکر و به شرح ذیل تعریف و تقویم می‌شوند:
* اعتقاد به سازگاری جهان بینی توحیدی و علم و آگاهی بشری (مقام معظم رهبری: در جهان‌بینی ما علم از دل دین می‌جوشد و بهترین مشوق علم دین است. دینی که ما می‌شناسیم جهان‌بینی دینی‌ای که ما از قرآن می‌گیریم تصویری که ما از آفرینش و از انسان و از توحید و از مشیت الهی و از تقدیر و قضا داریم با علم سازگار است)
* اعتقاد و التزام به توسعه و پیشرفت متعال و متوازن علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و اقتصادی
* حرکت در مسیر رسیدن به دانشگاهی برخوردار از تعهد اجتماعی، مسوولیت‌پذیر و پاسخگو و سرشار از حساسیت و دغدغه به ارزشهای بنیادین
* اعتقاد به دانشگاه به مثابه محلی امن و آرام و بدون از تنش برای نقد و بحث و روشنگری‌های عالمانه و منصفانه در حوزه‌های متنوع و مرتبط با وظایف و کارکردهای دانشگاه در جهان جدید.
حرمت نهادن به مالکیت فکری و رعایت اکید حقوق مرتبط با آن
تاکید به عاملیت بی‌بدیل دانشگاه در توسعه پایدار و متوازن
اعتقاد به آموزش و پژوهش به مثابه سرمایه‌گذاری
چشم‌انداز وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پیشران علم و فناوری کشور به سوی: تحقق جامعه دانش‌بنیان، جایگاه اول علم و فناوری در جهان اسلام، و دارای نقش برجسته در جهان
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در افق چشم‌انداز، چرکت در جهت تحقق موارد زیر را سرلوحه کار خود قرار می‌دهد:
* برخورداری از انسان‌های صالح، فرهیخته، سالم و تربیت شده در مکتب اسلام و انقلاب و دانشمندانی در تراز برترین‌های جهان
* استقرار جامعه دانش‌بنیان، عدالت‌محور و برخوردار از انسان های شایسته، فرهیخته و نخبه
* کسب جایگاه اول علم و فناوری در جهان اسلام و احراز جایگاه برجسته علمی در جهان
* دانشگاه و موسسات پژوهشی و فناوری، پرچمدار انتقال ارزشها به نسل‌های بعدی، تعمیق اخلاق و معنویت، خودآگاهیف خودباوری و تعلق ملی دانشگاهیان
* ساختار، سیاست‌ها، برنامه ها و فرایندهای روزآمد در وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری و دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی و فناوری
* نقش‌آفرینی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی و فناوری در توسعه پایدار کشور، گسترش نگرش علمی، فرهنگ‌پذیری و مسئولیت‌پذیری در سطح جامعه
* ارتقاء کارآمدی کشور و دفاع از مرزهای اعتقادی و جغرافیایی و صیانت از فرهنگ و هویت ملی و اسلامی
* همخوانی پیرشفت علم و فناوری در دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی و فناوری با پیشرفت‌های علمی جهان و نیازهای توسعه‌ای کشور و آمایش سرزمین
* دانش‌آموختگان کارآفرین، برخوردار از توان علمی و کارآزمودگی عملی متناسب با نیازهای کشور
* دانشگاه‌ها، محور همگانی‌سازی علم و گسترده‌شدن دستاوردهای علمی و فناوری در جامعه
* محیط‌های دانشگاهی، برخوردار از پویایی و عقلانیتف به دور از سیاست‌زدگی، علم‌محور، قانون‌گرا و آینده‌نگر
سیاستهای کلان و اجرایی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
مطابق ابلاغیه مورخ 87/1/21 مقام معظم رهبری در رابطه با سیاستهای کلی برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، سیاستهای کلی حوزه علم و فناوری که در واقع همان سیاستهای کلان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری خواهند بود، عبارتند از:
* افزایش بودجه تحقیق و پژوهش به (3 درصد) تولید ناخالص داخلی تا پایان برنامه پنجم و افزایش ورود دانش‌اموختگان دوره کارشناسی به دوره‌های تحصیلات تکمیلی به 20 درصد
* دستیابی به جایگاه دوم علمی و فناوری در منطقه و تثبیت آن
* ارتباط موثر بین دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی با صنعت و بخش‌های مربوط جامعه
* توانمندسازی بخش غیردولتی برای مشارکت در تولید علم و فناوری
* دستیابی به فناوری‌های پیشرفته موردنیاز
* تحول و ارتقاء علوم انسانی با تقویت جایگاه و منزلت این علوم، جذب افراد مستعد و با انگیزه، اصلاح و بازنگری در متون و برنامه‌ها و روشهای آموزشی، ارتقاء کمی و کیفی مراکز و فعالیتهای پژوهشی و ترویج نظریه‌پردازی، نقد و آزاداندیشی.
* گسترش حمایت‌های هدفمندی مادی و معنوی از نخبگان و نوآوران علمی و فناوری از طریق، ارتقاء منزلت اجتماعی، ارتقاء سطح علمی و مهارتی، رفع دغدغه خطرپذیری مالی در مراحل پژوهشی و آزمایشی نوآوری‌ها، کمک به تجاری‌سازی دستاوردهای آنان
* تکمیل و اجرای نقشه جامع علمی کشور
در ادامه برنامه فرجی دانا آمده است: سیاستهای اجرایی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری برای دوره 4 ساله وزارت به شرح ذیل است:
* جامعیت و کفایت اسناد بالادستی نظام علم و فناوری (مذکور در مقدمه همین برنامه) و تعهد به اجرای آنان
* همکاری و تعامل نزدیک با کلیه نهادهای سیاستگذار و مجری در حوزه علم و فناوری
* نقش‌آفرینی فعال دانشگاه در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت
* متحول‌سازی و ارتقای کمی و کیفی علوم انسانی مبتنی بر معارف اسلامی
* تعامل و همکاری فعال و اثرگذار بین‌المللی در حوزه علم و فناوری بویژه با کشورهای اسلامی
* ترجیح منافع ملی بر منافع دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی و نیز ترجیح منافع دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی بر منافع اعضا
* تمرکززدایی و تفویض اختیار در امور اجرایی
*هدفمندکردن توسعه آموزش عالی متناسب با نیازهای جامعه و با لحاظ کردن الزامات کیفی و عدالت آموزشی
* تمرکز بر ارتقا کیفیت آموزش و پژوهش
* لزوم توسعه هماهنگ کلیه حلقه‌های زنجیره علم تا ثروت بویژه توسعه فناوری و نوآوری
* نقش کلیدی بخش غیردولتی در توسعه آموزش، پژوهش و فناوری
* توجه ویژه به دانشگاه های تازه تاسیس و توسعه آموزش عالی در مناطق کمتر توسعه یافته
موضوعات راهبردی پیش‌روی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
مهمترین موضوعات راهبردی (حیاتی‌ترین مسائل) پیش‌روی نظام علم و فناوری کشور به شرح زیر است.
1- نقش فرهنگی، انسان‌ساز و تمدن‌ساز دانشگاه‌ها
2- نقش دانشگاه در طراحی و پیاده‌سازی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
3- تحول و ارتقاء علوم انسانی
4- انسجام در نظام تصمیم سازی و تصمیم‌گیری
5- مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی و فناوری
6- کیفیت آموزش عالی، چیستی و چگونگی
7- رقابت‌پذیری دانشگاه‌ها، موسسات آموزش عالی و پژوهشی در سطح منطقه و جهان
8- توسعه هدفمند و متوازن آموزش عالی
9- آموزش عالی و مهارت‌آموزی
10- آموزش و پژوهش تقاضامحور
11- توسعه فناوری و نوآوری
12- تعامل با نهادهای علمی و دانشگاهی معتبر جهانی
13- جذب نخبگان علمی داخل و خارج از کشور
14- جایگاه بخش غیردولتی در آموزش، پژوهش و فناوری
15- نظام سنجش و پذیرش دانشجو
16- منابع و زیرساختها
اهداف، راهبرد و راهکارهای مرتبط با هر یک از موضوعات راهبردی فوق‌الذکر در ادامه آورده شده است.
موضوع: نقش انسان‌ساز و تمدن‌ساز دانشگاه
توصیف موضوع: هدف غایی از توسعه علم و فناوری در کشورف پرورش انسان‌های تعالی‌طلب به منظور دستیابی به حیات طیبه در کلیه ساحت‌های زندگی اجتماعی و فردی جامعه اسلامی با تکیه بر ابزار علم و دانش است.
دانشگاه‌ها باید پیشرو و پیشران پرورش و آماده‌سازی نیروی انسانی کشور و زمینه‌ساز برپایی تمدن بزرگ اسلامی باشند.
اهداف:
1- احیای فرهنگ و برپایی تمدن نوین ایرانی- اسلامی
2- احیای موقعیت محوری و تاریخی ایران در فرهنگ و تمدن اسلامی
3- رشد معنوی و اخلاقی دانشگاهیان توام با رشد علمی
4- ایفای نقش موثر دانشگاه در جهت توسعه انسانی آحاد جامعه
راهبردها و راهکارها:
1- کمک به ارتقای علم و فناوری در جهان اسلام
2- ارائه الگوهای عملی اخلاق و معنویت از طریق به کارگیری نیروهای کارآمد، مومن و متخلق به اخلاق حسنه اسلامی
3- ایجاد فضای خلاقیت و آزاداندیشی و فعال کردن کرسی‌های نظریه‌پردازی در دانشگاه‌ها
4- رعایت منزلت اجتماعی و کرامت دانشگاهیان
5- همکاری با حوزه‌های علمیه و بهره‌مندی از ظرفیت‌های حوزه در عرصه‌های مختلف
6- گسترش کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و آزاداندیشی
7- تقویت فرهنگ همبستگی ملی در عین توجه به گرایش‌های منطقه‌ای
8- گسترش و تقویت ایمان و اعتقاد اسلامی، تهذیب و تزکیه نفس و اعتلای عقلانی و علمی دانشجویان
9- تقویت روحیه آرمانگرایی، کمال‌جویی، نقادی، آزادگی، ایثارگری، مشارکت‌جویی، حقیقت‌جویی و تشویق و تقویت احساس مسئولیت اجتماعی دانشجویان
10- به کارگیری همه ظرفیت‌های قانونی برای خدمت به ایثارگران در ادامه تحصیل دانشگاهی و ایجاد ظرفیت‌های تازه برای پشتیبانی از پیشرفت علمی آنان
11- ارتقا وضعیت رفاهی دانشجویان
مراجع: رهنمودهای مقام معظم رهبری، قانون برنامه پنج ساله پنجم (مواد 15، 44، 124 و 125) نقشه جامع علمی کشور (هدف کلان 7)، سند دانشگاه اسلامی (سیاستهای راهبردی)
موضوع: نقش دانشگاه در الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت
توصیف موضوع: طبق فرمایشات مقام معظم رهبری، پیشرفت دارای 4 عرصه اساسی شامل عرصه فکر، علم، زندگی و معنویت است. با توجه به نقش و ماموریت بنیادین دانشگاه اسلامی در این 4 عرصه اساسی، لازم است راهبردهای کلانی برای تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در نظر گرفته شود.
اهداف:
1- تحقق الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت به یاری دانشگاه
2- ابتدای مدیریت جامعه بر اخلاق و دانش بر اساس الگوهای اسلامی - ایرانی
3- نهادینه کردن نگرش اسلامی به علم و تشریع در فرایندهای اسلامی شدن نهادهای آموزشی و پژوهشی
4- تولید، انقلاب و انتشار علم و فناوری در خدمت نیازهای جامعه اسلامی
5- تحول و نوساری نظام تعلیم و تربیت به منظور انطباق با مبانی تعلیم و تربیت اسلامی
6- تربیت متخصصین متعهد، خلاق، متخلق، ماهر و کارآفرین
راهبردها و راهکارها:
1- برقراری ارتباط مستمر (همایش‌های ادواری، کانونهای نظریه‌پردازی ...) بین صاحبنظران حوزه و دانشگاه برای پژوهش و تعریف روزآمد اصول و معیارهای الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت
2- تلاش جدی برای عملیاتی کردن رهنمودهای مقام معظم رهبری و اصول ارزشی مندرج در نقشه جامع علمی کشور و سند دانشگاه اسلامی، در برقراری فضای آزاداندیشی و خردورزی در دانشگاه‌ها از طریق بازنگری در قوانین و مقررات موجود و یا تدوین مقررات جدید
3- اجتنابع از برخوردهای انضباطی با رویکرد سیاسی و امنیتی، و پذیرش و تحمل روحیه نقد و پرسشگری دانشجو و اعتماد به درست کار و درست اندیش بودن قاطبه دانشجویان و هیات علمی، براساس اصل برائت اسلامی
4- تامین امکانات رفاهی مناسب برای دانشجویان (اسکان، تغذیه،بهداشت، ...) در جهت احترام به کرامت انسانی دانشجو و امیدبخشی و شکوفایی استعدادها بویژه در تحصیلات تکمیلی
5- تعامل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با مرکز الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت
6- تقویت روح معنویت در اساتید و دانشجویان به نحوی که دانشگاه به یک نمونه عملی از پیشرفت در عرصه معنویت برای جاعه تبدیل شود.
مراجع: رهنمودهای مقام معظم رهبری، قانون برنامه پنج ساله پنجم (ماده 15)، نقشه جامع علمی کشور (راهبردهای کلان 3 تا 6)، سند دانشگاه اسلامی (سیاستهای راهبردی)
موضوع: تحول و ارتقاء علوم انسانی
توصیف موضوع: بازنگری متون، محتوا و برنامههای آموزشی و درسی دانشگاهی مبتنی بر آموزه‌ها و ارزشهای دینی و هویت اسلامی- ایرانی و انقلابی.
اهداف:
1- تحول بنیادین در رشته‌های علوم انسانی، تحقق جنبش نرم‌افزاری و تعمیق میانی اعتقادی، ارزشهای اسلامی و اخلاق حرفه‌ای
2- متحول‌سازی و ارتقای کمی و کیفی علوم انسانی مبتنی بر معارف اسلامی
3- ارتقاء کیفی در حوزه دانش و تربیت اسلامی
4- الگو قرار گرفتن جامعه اسلامی ایران برای کشورهای اسلامی
راهبردها و راهکارها:
1- استفاده از نظرات و آراء صاحبنظران علوم اسلامی و انسانی حوزه و دانشگاه در زمینه تدوین متون و برنامههای درسی
2- تدوین و ارتقاء شاخص‌هایی در رشته‌های علوم انسانی بویژه در رشته‌های علوم قرآن و عترت و مطالعات میان‌رشته‌ای با بهره‌گیری از امکانات و توانمندیهای حوزه‌های علمیه
3- ارائه تصویری هماهنگ، سازگار و معقول از ابتناء رشته‌های علوم انسانی بر مبانی اسلامی
4- تقویت و هدایت روحیه نقادی به عنوان یک قابلیت ذهنی و یک روش در تدوین متون علوم انسانی
5- استفاده از تجارب جهانی در زمینه ارتباط علوم انسانی و مفاهیم، ارزشها و روشهای اسلامی در تدوین متون علوم انسانی
6- توسعه و تقویت ارتباط میان نهادهای سیاستگذار و اجرایی و نهادهای پژوهشی فعال در حوزه علوم انسانی
7- انجام مطالعات و تدوین شاخص‌ها و روشهای مشخص برای ایجاد ارتباط و سازگاری بین علوم انسانی و مبانی اسلامی
8- توجه خاص به فلسفه علم و تعیین جهت‌گیری علوم و فعالیتهای علمی در مسیر کمال انسانی
مراجع: رهنمودهای مقام معظم رهبری، سیاستهای کلی برنامه پنجم (بند 9)، قانون برنامه پنجساله پنجم (ماده 15)، نقشه جامع علمی کشور (راهبردهای کلان 10)، سند دانشگاه اسلامی (سیاستهای اجرایی راهبرد 4)
موضوع: انسجام در نظام تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی
توصیف موضوع: این امر به معنای هماهنگی، نظم و شفافیت نقش، جایگاه، اختیارات و وظایف نقش‌آفرینان در امور سیاست‌پژوهی، سیاستگذاری، امور اجرایی و پایش اقدامات و نتایج در نظام علمی، آمزوشی، تحقیقات و فناوری کشور است.
اهداف:
1- ایجاد هماهنگی و انسجام بین نهادهای ذیربط در نظام علم و فناوری
2- انسجام و هماهنگی در سیاست‌گذاری‌های حوزه علم و فناوری
3- ارتقاء کارکرد و هم‌افزایی در سطوح مختلف آموزش عالی
4- جلوگیری از موازی‌کاری، دوباره‌کاری و تصمیم‌گیری‌های متناقض
راهبردها و راهکارها:
1- ایفای نقش فعال وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به منظور تعامل مستمر با کلیه ذینفعان و تصمیم‌گیران و جلب مشارکت آنان در تصمیم‌گیری‌های کلان
2- تقویت همکاری وزارت علوم با نهادها و موسسات سیاستگذاری پژوهشی در سطح ملی
3- گسترش و تعمیق همکاری‌های علمی و فناوری بین وزارت علوم و نهادها و دستگاه‌های کشور از طریق بهره‌گیری از تمامی ظرفیت شورای عنف
4- اجرا و بروزرسانی نقشه جامع علمی کشور با همکاری سایر مراجع اجرایی و تصمیم‌گیری
5- تقویت هماهنگی و همکاری با نهادهای قانونگذار و سیاست‌پژوه برای جلوگیری از تداخل و تعارض نقش
6- شفاف‌سازی اختیارات قانونی و وظایف مدیریتی کلان نهادهای تصمیم‌گیری ذیربط در چارچوب قوانین و مقررات کشور
مراجع: نقشه جامع علمی کشور- اقدامات ملی؛ مقدمه و مواد 1 الی 3 و تبصره ذیل ماده 10 قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم تحقیقات و فناوری
موضوع: مسئولیت و پاسخگویی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی
توصیف موضوع: این امر به معنای استقلال مالی، معاملاتی، اداری، علمی و تشکیلاتی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهش و فناوری است. این مفهوم به معنای استقلال تام و سیاسی این موسسات از دولت نبوده بلکه باید پاسخگویی سلسله مراتبی، تخصصی و قانونی به وزارت علوم، مجلس، شورای عالی انقلاب فرهنگی، دولت و حاکمیت حفظ شود.
اهداف:
1- تحقق بخشی به اختیارات و مسئولیت‌های دانشگاه ها مندرج در قوانین بالادستی (بند ب ماده 20 قانون برنامه پنجم)
2- شفافیت حدود و ثغور نقش کنشگران عرصه راهبردی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری
3- افزایش شفافیت و پاسخگویی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری در برابر مراجع ذی‌صلاح
4- متناسب کردن مسئولیت‌ها و اختیارات دانشگاه‌ها با ماموریت‌های آنان با در نظر گرفتن شرایط ویژه استانهای مختلف کشور
راهبردها و راهکارها:
1- ارتقاء نقش و جایگاه هیئت‌های امنا دانشگاه و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری
2- افزایش مشارکت اعضای هیئت علمی در راهبری دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری
3- توانمندسازی نظام‌های مدیریت دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی مبتنی بر ارزشهای اسلامی
4- استقرار و توسعه نظام ارزیابی مدیریتی آموزش عالی
5- تنوع‌بخشی به منابع مالی دانشگاه‌ها و موسسات اموزش عالی، ژوهشی و فناوری
6- تبیین تبصره ذیل ماده 10 قانون اهداف وزارت عنف، برای تعیین حدود و ثغور نقش کنشگران عرصه راهبری دانشگاه با همکاری مراجع ذی‌صلاح
7- افزایش نقش دانشگاه‌ها در تصمیم‌گیری‌های علمی و اجرایی و تقویت نقش نظارتی وزارت عنف
8- اصلاح ترکیب اعضای هیئت امنای دانشگاه‌های استان‌ها با هدف جلب مشارکت بیشتر مسئولین بومی و محلی
مراجع: بند «ب» ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، ماده 7 قانون تشکیل هیئت های امنای دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی؛ ماده 79 قانون تنظیم‌بخشی از مقررات مالی دولت
موضوع: کیفیت آموزش عالی، چیستی و چگونگی
توصیف موضوع: کیفیت دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری به معنای تطابق با ماموریت، اهداف، انتظارات، استانداردها یا الزامات تعریف شده در سطوح آموزشی، پژوهشی و ارائه خدمات تخصصی و اجتماعی است.
اهداف:
1- ارتقاء و تعالی کیفیت کارکردهای آموزشی، پژوهشی و ارائه خدمات تخصصی و اجتماعی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری
2- ارتقای سطح شایستگی دانش‌آموختگان و تولید سرمایه انسانی مطلوب، تولید دانش و فناوری به روز و رفع نیازهای توسعه‌ای کشور
3- ارتقاء بهره‌وری نظام آموزش عالی و افزایش توان رقابت‌پذیری آن در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی
راهبردها و راهکارها:
1- انساجم‌بخشی و تقویت یکپارچگی در سیاستگذاری و ساختارسازی برای مدیریت ارزشیابیف اعتبارسنجی و تضمین کیفیت نظام آموزش عالی
2- ایجاد نهاد ملی مدیریت ارزشیابی، اعتبارسنجی و تضمین کیفیت در نظام آموزش عالی
3- بازنگری و اصلاح فرایند گسترش کمی اموزش عالی و ضابطه‌مند کردن توسعه رشته‌ها و موسسات آموزش عالی براساس استانداردهای کیفی متداول در آموزش عالی در چهارچوب طرح آمایش آموزش عالی و نتایج نظام ارزشیابی کیفیت آموزش عالی
4- شبکه‌سازی و جلب مشارکت کلیه گروه‌های ذی‌صلاح، ذی‌نفع و ذی‌علاقه د ر مدیریت کیفیت آموزش عالی
5- عضویت در نهادهای (شبکه‌های) منطقه‌ای و بین‌المللی ارزشیابی و تضمین کیفیت آموزش عالی
6- فراهم نمودن زمینه‌های ایجاد (سازمان) شبکه تضمین کیفیت نظام اموزش عالی کشورهای جهان اسلام
7- کارآمد کردن نظام ارزیابی و اعتبارسنجی علمی در آموزش عالی و استفاده از نتایج آن در برنامه‌ریزی‌های راهبردی و توسعه آموزش عالی
8- سرمایه‌گذاری در علوم منتخب و تکیه بر ایجاد قطب‌های علمی براساس نتایج نظام ارزیابی کیفیت آموزش عالی
9- توسعه آموزش و پژوهش در حوزه مدیریت کیفیت آموزش عالی
10- حمایت مالی و جلب مشارکت انجمن‌های علمی در موضوع توسعه کیفی آموزش عالی
مراجع: رهنمودهای مقام معظم رهبری (دیدار با اساتید دانشگاه‌ها، 92/5/15)، قانون برنامه پنج ساله پنجم (ماده 16، ماده 19 و بند و ماده 15)، نقشه جامع علمی کشور (راهبرد کلان 7 و اهداف بخشی نظام علم، فناوری و نوآوری)
موضوع: رقابت‌پذیری دانشگاه‌هاف موسسات آموزش عالی و پژوهشی در سطح منطقه و جهان
توصیف موضوع: منظور، افزایش کیفیت آموزش، پژوهش و فناوری است به گونه‌ای که دانشگاه‌ها، موسسات پژوهشی و فناوری بتوانند براساس نقشه جامع علمی کشور ضمن تحقق اهداف مربوطه، در طراز بین‌المللی نیز از جایگاه بالایی برخوردار باشد.
اهداف:
1- ارتقای جایگاه دانشگاه‌های کشور در نظام رتبه‌بندی جهانی
2- ارتقاء 100 رتبه‌ای جایگاه دانشگاه‌های کشور در رتبه‌بندی‌های معتب رجهانی، ظرف 4 سال آتی
3- کسب بخشی از منابع مالی آموزش عالی از محل فروش پتنت و ارائه خدمات پژوهشی
4- پذیرش درصدی از ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها از میان دانشجوهای خارجی
راهبردها و راهکارها:
1- مشارکت موثر در اجرای پژوهش‌های راهبردی بین‌المللی و پروژه‌های پژوهشی مرتبط با انتقال و توسعه فناوری
2- فراهم آوردن زمینه‌های لازم برای استفاده ااعضای هیئت علمی از فرصت‌های مطالعاتی و شرکت در مجامع علمی بین‌المللی به منظور آشنایی با آخرین دستاوردهای علمی جهانی
3- تبادل دانشجو با دانشگاه‌های معتبر جهان
4- گسترش ارتباطات بین‌المللی برای فروش دستاوردهای علمی
5- ماموریت‌گرا کردن پژوهش با هدف توسعه مرزهای دانش و تدوین و تولید دانش فنی
6- ایجاد سازمان تضمین کیفیت دانشگاه‌های کشورهای اسلامی
موضوع: توسعه متوازن و هدفمند آموزش عالی
توصیف موضوع: بخش آموزش عالی تحقیقات و فناوری به رغم رشد قابل توجهی که طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی داشته است، هیچگاه از رشدی متوازن برخوردار نبوده است. این واقعیت به خوبی با ملاحظه نسبت دانشجویان شاغل به تحصیل در گروه‌های آموزشی و مقاطع تحصیلی از یک سو و بین موسسه‌های آموزش عالی دولتی و غیردولتی در مناطق و استانهای مختلف کشور از سوی دیگر قابل مشاهده است.
اهداف:
1- توسعه آموزش عالی متناسب با مزیت‌های نسبی و نیازهای استان‌ها و مناطق کشور
2- توزیع عادلانه فرصت‌ها و امکانات و ایجاد زیرساختها در مناطق مختلف کشور
3- افزایش بهره‌وری با استفاده بهینه از امکانات و فرصت‌ها
4- متناسب‌سازی پذیرش دانشجو در راستای نیازهای کشور
راهبردها و راهکارها:
1- استقرار نظام پایش و نیازسنجی نیروی انسانی متخصص بخش‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی
2- بازنگری برنامه های آموزشی و درسی در راستای تولید علم نافع و رفع نیاز بخش‌های مختلف جامعه
3- سوق دادن منابع، امکانات و ظرفیت‌ها به سمت دوره‌ها و رشته‌های اولویت‌دار کشور مبتنی بر طرح آمایش آموزش عالی
4- تعدیل و جابجایی ظرفیت‌ها و امکانات آموزشی، تحقیقاتی و فناوری متناسب با نیاز منطقه‌ای و ملی
5- اختصاص منابع به برنامههای آموزشی، پژوهشی و فناوری متناسب با نیاز و مبتنی بر اولویت‌ها
6- بازنگری در ضوابط و مقررات توسعه آموزش عالی با تاکید بر کیفی‌سازی در چارچوب احکام قانونی برنامه پنجم توسعه
مراجع: قانون برنامه پنج ساله پنجم (ماده 16)، نقشه جامع علمی کشور (راهبرد 7)
موضوع: آموزش عالی و مهارت آموزی
توصیف موضوع: بررسی‌های پژوهشی نشان می‌دهد که اغلب افراد بیکار فاقد مهارتهای شغلی مورد نیاز فضای کسب و کار جامعه می‌باشند. به منظور پر کردن این خلاء یعنی ارائه مهارتهای موردنیاز در کنار دانش نظری دانشگاهی، لازم است مهارتهای موردنیاز به موازات آموزش‌های دانشگاهی به دانشجویان ارائه شود.
اهداف:
1- افزایش ضریب اشتغال و کاهش نرخ بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاهی
2- افزایش مهارتهای نیروی کار و رشد فعالیتهای تولیدی و کارآفرینی
3- ایجاد ارتباط بین دانش نظری و عملی
4- افزایش میزان ارتباط دانشگاه با مراکز مهارت‌آموزی
راهبردها و راهکارها:
1- استقرار نظام صلاحیت حرفه‌ای ملی
2- استمرار نظام کارآموزی و کارورزی
3- راه‌اندازی دوره‌های آموزش تکمیلی بین سطوح تحصیلی به منظور تربیت نیروی تکنسین ماهر در تعامل با سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور و سایر ذینفعان
4- استفاده از ظرفیت‌ها و شتانسیل‌های سایر دستگاه‌ها و سازمان های ارائه‌دهنده آموزش‌های مهارتی
5- کمک به شبکه‌سازی آموزش‌دهندگان نظام آموزشی کشور (اعم از نظام‌های مهارتی و نظری)
6- ایجاد و توسعه مراکز مهارت‌آموزی همجوار دانشگاه‌ها
7- برگزاری دوره‌های کارآموزی و کارورزی حین تحصیل دانشجویان در مراکز آموزشی مهارتی کشور نظیر سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور
8- بازنگری برنامههای درسی دانشگاهی با رویکرد گسترش سهم آموزش‌های مهارتی در برنامههای آموزشی دانشگاه‌ها
9- حمایت از ایجاد و توسعه تعاونی‌های دانش (مهارت) بنیان دانش آموختگان دانشگاهی در تعامل با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
مراجع: ماده 21 و 194 قانون برنامه پنجم توسعه- آیین‌نامه نظام صلاحیت حرفه‌ای مصوب هیئت وزیران
موضوع: آموزش و پژوهش تقاضامحور
توصیف موضوع: جهت‌دهی آموزش، پژوهش، فناوری و نوآوری به سمت حل مشکلات و رفع نیازهای واقعی و اقتضائات کشور
اهداف:
1- توسعه و تعمیق ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه
2- تامین نیروی انسانی متخصص و توسعه منابع انسانی کشور منطبق به مهارتهای موردنیاز و تربیت دانش‌آموختگان کارآفرین، توانمند، ماهر، خلاق و اخلاقی
3- افزایش زمینه اشتغال دانش‌آموختگان
4- توسعه دانش و فناوری در سطح کاربردی، بنیادی و تحقیق و توسعه‌ای متناسب با نیازهای توسعه‌ای کشور
5- ایجاد نهادهای واسط بین دانشگاه بازار کار، خدمات و صنعت
6- افزایش سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی، سالانه به میزان نیم‌درصد
راهبردها و راهکارها:
1- بازنگری و به‌روزرسانی «متون درسی» و «شیوه‌های آموزشی» به منظور تطابق حداکثری با نیازهای فعلی و آتی جامعه
2- «جذب دانشجو» در رشته‌های مختلف متناسب با ظرفیت و نیاز جامعه، دستگاه‌ها و صنایع و جلوگیری از انباشتگی غیرمنطقی دانشجو در برخی رشته‌ها
3- بازنگری در ماموریت‌ها و سیاستهای اداره «مراکز پژوهشی وابسته به وزارت علوم» با هدف تامین نیازهای فناوری و نوآوری در صنایع، تجاری‌سازی فناوری
4- همکاری با مراکز پژوهشی برتر در خارج و کاهش وابستگی به بودجه دولتی
5- رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی از نظر میزان و موفقیت در ارتباط با صنایع و دستگاه‌ها برآوردن نیاز آنها و معرفی اعضای هیئت علمی برگزیده در این زمینه
6- حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان
7- ارتقاء عملکردی و رتبه‌بندی «دفاتر ارتباط با صنعت» و استفاده این دفاتر از توانمندی شرکتهای حرفه‌ای بخش خصوصی در تجاری‌سازی تحقیقات دانشگاهی
8- مشارکت ذینفعان بیرونی در فرآیندهای یاددهی و بدنه‌های دانشگاهی و علمی
9- تاسیس واحدهای تجاری‌سازی پژوهش در دانشگاه‌ها
10- هدفمند کردن اعتبارات پژوهشی و تسهیل سازوکارهای مالی به منظور توسعه پژوهش‌های تقاضامحور
11- افزایش نقش و سهم دولت در حمایت از پژوهش‌های راهبردی و بنیادین با تاکید بر بهره‌برداری از نتایج آنها
12- ساماندهی بودجه دستگاه‌ها و شرکتهای دولتی و الزام آنها به تامین منابع موردنیاز پژوهش‌ها
مراجع: رهنمودهای مقام معظم رهبری، سیاستهای کلی برنامه پنجم (بند 7)، برنامه پنج ساله پنجم (ماده 17)، نقشه جامع علمی کشور (هدف کلان 1، هدف بخشی 4 و راهبردهای کلان 11، 7، 3 و 12)
موضوع: توسعه فناوری و نوآوری
توصیف موضوع: توسعه فناوری و نوآوری یکی از مهمترین بخش‌های زنجیره تبدیل علم به ثروت است که نیازمند توجه و سرمایه‌گذاری جدی‌تری در سالهای آتی است.
اهداف:
1- تحقق شاخصهای اصلی علم و فناوری شامل سهم درآمد حاصل از صادرات محصولات و خدمات مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته و میانی، سرانه تولید ناخالص داخلی ناشی از علم و فناوری، تعداد گواهی ثبت اختراع، تعداد تولیدات علمی بین‌المللی، نسبت سرمایه‌گذاری خارجی در فعالیتهای علم و فناوری به هزینه‌های تحقیقات کشور و تعداد شرکتهای دانش‌بنیان
2- دستیابی به فناوری‌های پیشرفته موردنیاز
3- تشکیل نظام ملی نوآوری کشور
راهبردها و راهکارها:
1- حمایت مالی و تسهیل شکل‌گیری و توسعه شرکتهای کوچک و ومتوسط خصوصی و تعاونی که در زمینه تجاری‌سازی دانش و فناوری به ویژه تولید محصولات مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته و صادرات خدمات فنی و مهندسی فعالیت می‌کنند.
2- راه‌اندازی و تجهیز آزمایشگاه‌های کاربردی در دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی، شهرکهای دانشگاهی، علمی، تحقیقاتی، شهرکهای فناوری، پارکهای علم و فناوری و مراکز رشد
3- انجام حمایت‌های قانونی لازم در راستای تشویق طرفهای خارجی قراردادهای بین‌المللی و سرمایه‌گذاری خارجی برای انتقال دانش فنی و بخشی از فعالیتهای تحقیق و توسعه مربوط به داخل کشور و انجام آن با مشارکت شرکتهای داخلی
4- استفاده از شرکتهای ارائه خدمات تجاری سازی در پارکهای فناوری و مراکز رشد با هدف تسهیل فرآیند تجاری‌سازی و نوآوری
5- همکاری با سایر سازمانها و نهادهای ذی‌نفع در راستای طراحی و تشکیل نظام ملی نوآوری کشور
6- تدوین سیاستهای مالکیت فکری در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی با هدف تشویق فناوران و نوآوران و سرمایه‌گذاری صنایع در دانشگاه‌ها
7- تقویت صندوق‌های پژوهش و فناوری غیردولتی و کمک به توسعه و تنوع در خدمات مالی آنها
8- حمایت از تاسیس مراکز رشد و پارکهای فناوری توسط بخش خصوصی
9- تامین و پرداخت بخشی از هزینه ثبت اختراعات، تولید دانش فنی و حمایت مالی از تولیدکنندگان برای خرید دانش فنی و امتیاز اختراعات
مراجع: رهنمودهای مقام معظم رهبری، سیاستهای کلی برنامه پنجم (بند 5-7)، برنامه پنج ساله پنجم (مواد 16 و 17)، نقشه جامع علمی کشور (راهبرد کلان 11 و 12)
موضوع: تعامل با مراکز علمی و دانشگاهی معتبر جهانی
توصیف موضوع: تعامل اثربخش علمی و فرهنگی با دانشگاه‌ها، موسسات آموزش عالی و پژوهشی و اجتماعات علمی و فرهنگی دیگر کشورها به ویژه در جهان اسلام
اهداف:
1- تعامل فعال و اثرگذار در حوزه علم و فناوری با کشورهای دیگر بویژه کشورهای منطقه و جهان اسلام
2- گسترش زبان فارسی، ایران شناسی و اسلام شناسی و در خارج از کشور
راهبردها و راهکارها:
1- گسترش همکاری‌های علمی، آموزشی و تحقیقاتی با اساتید و متخصصین ایرانی خارج از کشور
2- تقویت و گسترش همکاری‌های علمی بین‌المللی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور با دانشگاه ها و مراکز علمی معتبر خارج از کشور از طریق انعقاد اسناد همکاری دوجانبه و چندجانبه
3- نهادینه کردن دیپلماسی آکادمیک و ترافیک علمی در کشور از طریق ملاقات‌ها، دعوت از متخصصین خارجی و ایرانی و روسای دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و نهادهای تخصصی خارج از کشور
4- تقویت و گسترش کرسی‌های زبان فارسی و ایرانشناسی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی خارج از کشور (کمی و کیفی)
5- تقویت و گسترش همکاری با سازمانهای علمی و تخصصی منطقه‌ای و بین‌المللی
مراجع: نقشه جامع علمی کشور- راهبرد کلان 9: سند دانشگاه اسلامی، فصل 5، راهبرد 12؛ بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با دانشگاهیان در تاریخ 1392/5/15
موضوع: جذب نخبگان علمی داخل و خارج کشور
توصیف موضوع: نخبه به فرد برجسته و کارآمدی اطلاق می‌شود که اثرگذاری وی در تولید علم، هنر و فناوری کشور محسوس بوده و هوش، خلاقیت، کارآفرینی و نبوغ فکری وی در راستای تولید دانش و نوآوری موجب سرعت بخشیدن به رشد و توسعه علمی و متوازن کشور گردد. نخبگان ایرانی داخل و خارج از کشور دارای ظرفیت بسیار گسترده‌ای جهت بهره‌برداری در توسعه کیفی و کمی فعالیتهای محوری نظام علم و فناوری کشور می‌باشند که لازم است با اتخاذ سیاستهای مناسب از توانمندیهای آنان بهره‌گیری بهینه شود.
اهداف:
1- ارتقاء منزلت اجتماعی نخبگان
2- بهره‌گیری بهینه کشور از توانمندیهای نخبگان ایرانی
3- جذف دانش‌آموختگان نخبه ایرانی از دانشگاه‌های برتر دنیا
4- جذب و حفظ نخبگان داخل کشور
راهبردها و راهکارها:
1- تسهیل در ارتقاء تحصیلی نخبگان و ورود به رشته‌های تحصیلی مورد علاقه
2- اعطاء حمایت‌های مالی و بورس تحصیلی به نخبگان
3- حمایت از تجاری‌سازی دستاوردهای نخبگان و رفع دغدغه خطرپذیری مالی در انجام مراحل پژوهشی و امور نوآورانه
4- ایجاد و تقویت مراکز علمی، تحقیقاتی و فناوری توانمند در تراز بین‌المللی و با امکانات خاص در شاخه‌های مختلف علوم و فنون بنیادی و راهبردی با به‌کارگیری نخبگان و دانشمندان در جهت خلق دانش، ایده‌های نو و تبدیل علم به ثروت
5- ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب برای نخبگان و استعدادهای برتر متناسب با تخصص و توانمندیهای آنها و اولویت‌های کشور با حمایت از سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر جهت تبدیل دانش فنی به محصول قابل ارائه به بازار
6- ایجاد ساز و کارهای مناسب برای افزایش سهم مشارکت نخبگان و استعدادهای برتر در تصمیم‌سازی‌ها و مدیریت کشور
7- ایجاد ساز و کار لازم برای مشارکت نخبگان و دانشمندان کشور در همایش‌ها، کنفرانس‌ها و مجامع علمی و پژوهشی بین‌المللی و برتر جهان و بهره‌گیری از توانمندیهای دانشمندان و نخبگان ایرانی در جهان و فراهم کردن فرصت‌های مطالعاتی مناسب در داخل و خارج کشور
8- ایجاد تمهیدات و تسهیلات لازم برای انتشار آثار مفید علمی آنان
9- برقراری بیمه تامین اجتماعی و بیمه پایه سلامت برای نخبگان و خانواده آنان
مراجع: رهنمودهای مقام رهبری، سیاستهای کلی برنامه پنجم ( بند 10)، برنامه پنج ساله پنجم (ماده 18)
موضوع: جایگاه بخش غیردولتی در آموزش، پژوهش و فناوری
توصیف موضوع: در حال حاضر آموزش عالی غیردولتی در اجرا با محدودیت‌های بیشتری نسبت به آموزش عالی دولتی مواجه است، حال آنکه ایجاد فضای رقابتی و کمک به توسعه اینگونه موسسات ایجاب می‌کند که در عین حفظ اصول و رعایت ضوابط به آنها امکان داده شود که روشهای متفاوتی نسبت به موسسه‌های آموزش عالی دولتی در پیش گیرند.
اهداف:
1- توانمندسازی بخش غیردولتی در نظام علم و فناوری و کاهش تصدی‌گری دولت همزمان با تقویت نقش نظارتی آن
2- بهره‌گیری از امکانات، ظرفیت‌ها و توانمندیهای بخش غیردولتی برای تربیت و تامین نیروی انسانی متخصص
3- ایجاد فضای رقابتی بین موسسه‌های آموزش عالی دولتی و غیردولتی با هدف ارتقاء کیفیت آموزش عالی
راهبردها و راهکارها:
1- کاهش تصدی‌گری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و تفویض اختیار به هیئت‌های امنای موسسات در عین تقویت نظارت بر موسسات
2- بازنگری در مقررات مربوط به تاسیس موسسه‌های آموزش عالی غیردولتی و اصلاح اساسنامه الگوی موجود
3- حمایت مادی و تسهیلاتی از موسسه‌های آموزش عالی غیردولتی
4- وضع مقررات خاص استخدامی، اداری، مالی و معاملاتی برای موسسه‌های غیردولتی
5- احیای طرح‌های تقویت و تعاون برای حمایت از موسسه‌های آموزش عالی غیردولتی
6- استفاده از سازوکارها و مشوق‌های مالی متنوع از جمله معافیت مالیاتی، کمک، وام، معافیت‌های گمرکی و تعرفه‌ای برای تقویت نقش بخش خصوصی و بنگاه‌های نوآور در حوزه علم و فناوری
7- ایجاد بازار فرابورس موسسات و شرکتهای دانش‌بنیان و حمایت از ورود آنها به بازار مذکور
8- ایجاد تسهیلات قانونی برای افزایش سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در تحقیق و توسعه و ارتقای سهم اعتبارات پژوهشی بخش غیردولتی از تولید ناخالص داخلی
مراجع: رهنمودهای مقام معظم رهبری، سیاستهای کلی برنامه پنجم (بند 4-7) برنامه پنج ساله پنجم (ماده 17)، نقشه جامع علمی کشور اقدامات ملی ذیل راهبرد کلان 1)
موضوع: نظام سنجش و پذیرش دانشجو
توصیف موضوع: نظام سنجش و پذیرش دانشجو به عنوان غربالگر ورودی‌های اصلی نظام آموزش عالی دارای اهمیت ویژه است. سنجش و پذیرش با توسل به ابزارها و آزمون‌های مختلف انتخاب شایسته‌ترین افراد برای ورود به آموزش عالی را هدف قرار داده است. در یک تعریف کلی می‌توان آن را عبارت از روش‌ها و سازوکارهای آزمون سنجش و پذیرش داوطلبان متقاضی تحصیل در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی دانست.
اهداف:
1- بهینه سازی سیاستگذاری و تصمیم‌سازی در حوزه سنجش و پذیرش
2- جهت‌دهی استعدادهای تحصیلی به سمت نیازها و اولویت‌های توسعه کشور
3- اعتلای کیفی خروجی‌های نظام آموزش پیش از دانشگاه از طریق تمرکز بر دانش، نوآوریف خلاقیت و به تبع آن ورودی مطلوب نظام آموزش عالی
4- ایجاد فرصت برابر و عدالت آموزشی برای داوطلبان متقاضی ورود به آموزش عالی و دوره‌های تحصیلات تکمیلی
5- کاهش فشار روحی بر داوطلبان آزمون‌های ورودی آموزش عالی و دوره‌های تحصیلات تکمیلی و کاهش بار روانی- اجتماعی آزمون‌های سراسری
6- ایجاد ارتباط ارگانیک، سازنده، تعاملی و احساس مسئولیت مشترک علی‌رغم تفکیک تشکیلاتی میان دوره آموزش متوسطه و آموزش عالی در تحقق اهداف کلی نظام آموزشی کشور
راهبردها و راهکارها:
1- انسجام‌بخشی و تقویت یکپارچگی در سیاستگذاری و نظارت در حوزه سنجش و پذیرش
2- بهینه سازی روش طراحی و تولید آزمون ها
3- یکپارچه‌سازی و مدیریت اجرای آزمون‌ها در نظام آموزش عالی
4- استقرار نظام جامع سنجش و پذیرش در آموزش عالی
مراجع: ماده 48/ بند ج برنامه چهارم توسعه- راهبرد کلان 6 نقشه جامع علمی کشور
موضوع: منابع و زیرساختها
توصیف موضوع: تامین منابع موردنیاز و تخصیص عادلانه آن به دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی از یک سو و از سوی دیگر تناسب زیرساختها با نیازها و اهداف آموزش، پژوهش و فناوری و تقویت و نوسازی زیرساختهای علمی، تحقیقاتی و فناوری کشور.
اهداف:
1- فراهم کردن منابع و زیرساختهای موردنیاز آموزش عالی
2- تامین اعتبارات موردنیاز بخش آموزش عالی، تحقیقات و فناوری براساس برنامه راهبردی و نقشه جامع علمی کشور
3- تامین نیروی انسانی متخصص و توسعه منابع انسانی موردنیاز دانشگاه ها و موسسات آموزش عالیف پژوهشی و فناوری متناسب با اهداف توسعه و برنامه استراتژیک این موسسات
راهبردها و راهکارها:
1- افزایش نقش و سهم دولت در حمایت از پژوهش‌های راهبردی و بنیادین با تاکید بر بهره‌برداری از نتایج آنها
2- تدوین و پیشنهاد لایحه قانونی به دولت، مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت نظام، برای تفسیر اصل پنجم قانون اساسی در زمینه «آموزش عالی رایگان تا سرحد خودکفایی» به منظور تامین بخشی از منابع مالی دانشگاه‌ها از محل شهریه و اعطای وام و تسهیلات به دانشجویان با توان مالی حدود
3- ایجاد مرکز بالندگی اعضای هیئت علمی در سطح ملی
4- توسعه ارتباطات و زیرساخت های ارتباطی و فناوری اطلاعات با هدف تضمین دسترسی آزادانه، امن و ارزان همه شهروندان به ویژه جامعه دانشگاهی کشور به اطلاعات مورد نیاز و گسترش نهضت نرم‌افزاری
5- استفاده از روشهای مشارکت عمومی- خصوصی برای تامین منابع مالی پروژه‌های بزرگ
6- فعال کردن صندوق نوآوری و شکوفایی
7- استفاده از منابع مالی صندوق توسعه ملی برای تامین پروژه‌های با مخارج ارزی
8- حمایت از ایجاد و توسعه و تامین به هنگام منابع نهادهای مالی نظام علم و فناوری و نوآوری، از جمله صندوق‌های توسعه فناوری، شرکت های تامین سرمایه و بانک‌های توسعه فناوری و نوآوری
9- ایجاد شبکه هماهنگی و همکاری فعالیتهای مالی بین نهادهای تامین مالی علم و فناوری
10- تقویت و توسعه منابع انسانی ستاد وزارت علوم بویژه اعضای هیئت علمی ستاد
مراجع: ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور.
**** سوابق علی‌اصغر فانی، وزیر جدید آموزش و پرورش
الف - مشخصات شناسنامه‌ای:
متولد 1333 - تهران، متاهل
ب - تحصیلات
* دیپلم ریاضی از دبیرستان دکتر هشترودی تهران
* لیسانس و فوق‌لیسانس مهندسی راه و ساختمان از دانشکده فنی دانشگاه تهران
* فوق لیسانس مدیریت دولتی از مرکز مدیریت دولتی
* دکترای مدیریت منابع انسانی و رفتار سازمانی از دانشگاه تربیت مدرس تهران
ج - سوابق کاری:
* آغاز تدریس از سال 1349 (از سن 15 سالگی) در کلاسهای شبانه
* استخدام در آموزش و پرورش از سال 1359
* معاون آموزشی منطقه 16 تهران از شهریور 1359
* رئیس آموزش و پرورش منطقه 16 تهران از دی‌ماه 1359
* مدیر کل آموزش و پرورش استان کردستان از دی ماه 1360
* معاون آموزشی وزارت آموزش و پرورش از دی ماه 1364
* معاون فرهنگی بنیاد شهید انقلاب اسلامی در سال 1372
* معاون برنامه‌ریزی و نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش از سال 1376
* معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش از سال 1380
* سرپرست وزارت آموزش و پرورش در سال 1384
* رئیس کمیسیون تعلیم و تربیت و کمیسیون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال 1384
* در حال حاضر عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس
د - عضویت در شوراها و کمیسیون‌های تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری:
* عضو شورای عالی آموزش و پرورش
* عضو شورای تغییر بنیادین نظام آموزشی کشور
* عضو و رئیس کمیسیون تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی
* عضو و دبیر شورای تخصصی مهندسی فرهنگی
* عضو شورای تخصصی تحول در نظام آموزشی کشور (شورای عالی انقلاب فرهنگی)
* عضویت در چندین هیات امنای دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی عالی از قبیل
دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، دانشگاه تربیت معلم سهند آذربایجان شرقی،
آموزشکده فنی، سازمان سمت و...
* عضویت شورای فرهنگ عمومی
* عضو شورای اداری و استخدامی کشور
ه - پروژه‌ها، رساله‌ها، پایان‌نامه‌ها:
* اجرای پروژه شیاست‌های کلی نظام آموزش و پرورش کشور به سفارش مرکز مطالعات استراتژیک و بررسی و تصویب آن در مجمع تشخیص مصلحت نظام که اخیرا توسط مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) شده است.
* اجرای پروژه سیاستهای کلی نظام آموزش و پرورش کشور به سفارش مرکز
مطالعات استراتژیک و بررسی و تصویب آن در مجمع تشخیص مصلحت نظام که اخیرا
توسط مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) ابلاغ شده است.
* اجرای پروژه تربیت نیروی انسانی برای وزارت آموزش و پرورش در سند ملی آموزش و پرورش
* اجرای پروژه تمرکز و عدم تمرکز در برنامه درسی در سند برنامه درسی ملی
* طراحی مدل آموزش مدیران اجرایی آموزش و پرورش (رساله دکتری سال 1375)
* طراحی مدل مدیریت آموزشگاهی با رویکرد مدرسه محوری
* راهنمایی ده‌ها رساله دکتری و قریب به یکصد پایانامه کارشناسی ارشد
و - تقدیرنامه‌ها
* دریافت تقدیرنامه از نماینده ولی فقیه و ریئس بنیاد شهید انقلاب اسلامی سال 1375
* دریافت تقدیرنامه از معاون رئیس جمهوری به دلیل کسب مدیرعالی نمونه در سومین جشنواره شهید رجایی سال 1379
* دریافت تقدیرنامه از رئیس جمهور به دلیل انتخاب شدن به عنوان مدیر نمونه ملی توسط جشنواره شهید رجایی سال 1379
* دریافت تقدیرنامه از رئیس جمهور به دلیل انتخاب شدن به عنوان مدیر نمونه ملی توسط جشنواره شهید رجایی سال 1384
ز - طراحی برنامه‌هایی که در سطح ملی اجرا شده اهست:
گروه‌های آموزشی
* امتحانات هماهنگ
* مدارسی نمونه دولتی
* کلاسهای جبرانی
* مدرسه محوری
* پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی
* سرباز معلم
* مدارس لازم‌التوجه
* دوره تربیت کارشناس برنامه‌ریزی
*دانشسراهای چهار ساله، سه ساله، دو ساله
* روش سالی واحدی
* بخشنامه یک آموز برای ساماندهی نیروی انسانی (3-3-3-3)
* انجام مطالعات پژوهشی نظام 3-3-6
* طرح بازنشستگی پیش از موعد معلمان
* طرح دوره تابستانی برای دانش‌آموزان مناطق دو زبانه
* تقویم اجرایی
* طراحی و راه‌اندازی مدارس شاهد
* پروژه مهر
* دبیرستان‌های شبانه‌روزی
ح - تالیفات:
* توصیه به مدیران مدارس کشور (1383)
* توصیه به روسای آموزش و پرورش (1383)
* فراتجربه (1390)
* ظرفیت خط‌مشی گذاری (1392)
* جبران خدمات (زیر چاپ)
* برنامه‌ریزی منابع انسانی (در دست تالیف)
* قریب به 30 مقاله علمی، پژوهشی منتشر شده در مجلات معتبر داخلی و خارجی
**برنامههای وزیر آموزش و پرورش
ارزشها و آرمان‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی که ریشه در تعالیم انسان‌ساز مکتب وحی و مجاهدتها و ایثار میلیونها انسان آزاده و مومن دارد، میراث گرانبهایی است که حفظ و اشاعه آن، رسالتی خطیر برای نسل‌های آینده به شمار می‌رود و بی‌شک در این میان نقش نظام آموزش و پرورش،بسیار مهم و حائز اهمیت است.
در دنیای امروز که دشمنان دین‌مداری، آزادگی و دانایی، به روشهای مختلف ارکان و دستاوردهای انقلاب اسلامی را، به ویژه در حوزه‌های فرهنگی و اعتقادی، مورد هجمه‌های ناجوانمردانه قرار می‌دهند، اهمیت و نقش نظام آموزش و پرورش دو چندان شده است.
مراجع و نهادهای سیاستگذار جامعه، با درک صحیح از این موفقیت همواره دغدغه و توجه خود را در مورد ضرورت تحول و اصلاح نظام آموزشی ابراز داشته‌اند. رهنمودهای بینانگذار کبیر جمهوری اسلامی که مسئله فرهنگ و آموزش و پرورش را در راس مسائل کشور دانسته‌انهد و تاکیدات مکرر مقام معظم رهبری، در آنجا که آموزش و پرورش را قاعده و اساس نظام جمهوری اسلامی ایران می‌دانند و بر اجرای برنامه تحول و به مرحله عمل مرساندن آن تاکید می‌ورزند، از جمله مهمترین دلایل و ضرورت‌های تحول بینادین در این نهاد سرنوشت‌ساز به شمار می‌رود.
اکنون، جامعیت اسناد فرادستی نظام آموزش و پرورش، شامل:«سیاستهای کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پروش»، «نقشه جامع علمی کشور»، «فلسفه تربیت رسمی و عمومی»، «سند تحول بنیادی آموزش و پرورش» و »برنامه پنجساله پنجم توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور» و همسویی بسیار بالایی آنها با یکدیگر، فرصتی ارزشمند را در اختیار مدیران ارشد و کارشناسان و معلمان آموزش و پرورش و سایر ارکان سهمین و موثر قرار داده اهست تا موجبات استقرار نظام آموزش و پرورش طراز جمهوری اسلامی ایران را با مزیت‌های رقابتی در سطح منطقه، در افق چشم‌انداز 1404 فراهم آورند.
به موجب مفاد اسناد فوق‌الذکر، برای اولین بار در تاریخ نظام آموزش و پرورش رسمی در ایران، تامی نهادهای قانون متولی سیاستگذاری در کشور، با اجماعی بی‌سابقه، تکالیف قانونی مشخصی را در زمینه تحول بینادین نظام آموزش و پرورش عهده‌دار شده‌اند. در ادامه این برنامه‌ها آمده است: از این رو، در تهیه برنامه حاضر تلاش شده است تا از همه رهنمودها و اسناد یاد شده استفاده شود. افزون بر این، در جای جای آن ا زمفاد سیاستهای کلی تحول نظام اداری، سند راهبردی کشور در امور نخبگان، دیدگاه‌ها و منویات مقام معظم رهبری و سیاستهای دولت تدبیر و امید رویکردهای رئیس جمهور محترم جناب آقای دکتر روحانی در حوزه آموزش و پرورش بهره لازم گرفته شده است.
فانی در ادامه می‌افزاید: در این برنامه ابتدا مهمترین چالش‌های فراروی نظام آموزش و پرورش کشور با استفاده از مطالعات و پژوهش‌های انجام گرفته و نتایج آسیب شناسی‌های میدانی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است؛ که حاصل آن به دلیل اختصار برنامه در پیوست درج شده است. در ادامه این برنامه‌ها آمده است: سپس مولفه‌های اصلی برنامه مشتمل بر باورها و بایدها، برنامه کلان، راهبرد اصلی، سیاستهای اجرای و راهکارهای برنامه در 12 قلمرو مورد اشاره قرار گرفت هاست.
امید است با استعانت از انعطاف الهی و همکاری و تعاون همه نیروهای خدوم و مومن آموزش و پرورش و صاحبنظران حوزوی و دانشگاهی، وزارت آموزش و پرورش بتواند گامهای جدی و در خوری را در مسیر تعالی نظام تعلیم و تربیت اسلامی بردارد.
بی‌شک، همراهی و همیاری نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی و سایر مراجع سیاستگذار نقش بسزایی در این مهم ایفا خواهد کرد.
و من‌الله التوفیق
باورها و بایدها
1- رسالت خطیر آموزش و پرروش، رشد و شکوفایی استعدادهای فطری و فراهم آوردن زمینه تربیت‌پذیری دانش‌آموزان در تمام ساخت‌های وجودی، برای دستیابی به مراتبی از حیات طیببه است. در این فرایند، تربیت دینی و اخلاق‌گرایی، عقلانیت، تدبیر و اعتدال، تقویت هویت ایرانی - اسلامی، در محور اساسی برنامه و فعالیت‌ها قرار دارد.
2- آموزش و پرورش به مثابه مهمترین نهاد تریت نیروی انسانی و مولد سرمایه اجتماعی، امری حاکمیتی قلمداد می‌شود که باید ضمن مشارکت پذیری و توسعه همکاری‌های بین دستگاهی و کاهش تصدی‌گری‌های غیر ضروری در بعد اجرا، زمینه تربیت‌پذیری نسنل جوان را مبتنی بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی فراهم آورد.
3- آموزش و پرروش یک نهاد فرهنگی - اجتماعی است که با ارتقای کارکرد فرهنگی - تربیتی خود، می‌تواند و می‌باید، رسالت خطیر خویش را رد تحقق اهداف مهندسی فرهنگی و اعتلای فرهنگ عمومی کشور، جلوگیری از نابسامانی‌های اجتماعی و مقابله با تهاجم فرهنگی و جنگ نرم؛ بویژه با ترویج و نهادینه سازی سبک زندگی اسلامی - ایرانی، به خوبی ایفا نماید.
4- تحول بنیادین در آموزش و پرورش، برای دستیابی به آموزش و پرورش طراز جمهوری اسلامی ایران و پاسخگویی به تحولات محیطی، یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است و تحقق آن نیازمند عزم ملی و همراهی و مساعدت همه جانبه و نظام‌مند تمام نهادها، سازمانها و دستگاه‌های حاکمیتی و سایر ارکان و عوامل سهیم و موثر در نظام تربیت به ویژه نهاد خانواده و رسانه ملی می‌باشد؛ که باید در بلندمدت به صورت مستمر و به دور از شتابزدگی پیگیری شود.
5- معلم، عنصر اصلی تعلیم و تربیت و عامل اساسی تحول بنیادین است. بر این مبنا اعتلای منزلت اجتماعی و بهبود وضعیت معیشت معلماان، افزایش انگیزه آنان برای خدمت، ارتقای کیفیت نظام تربیت معلم و توسعه مستمر شایستگیها و توانمندیهای علمی، حرفه‌ای و تربیتی فرهنگیان در اولویت برنامه‌ها قرار دارد و باید زمینه مشارکت حداکثری آنان در فزایندهای تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری فراهم آید.
6- افزایش کارایی و اثر بخشی سازمان بزرگ و گسترده آموزش و پرورش، در گرو بهره‌مندی از مدیران مجرب و توانمند، دارای مقبولیت و محبوبیت با رعایت اصل شایسته‌سالاری و پرهیز از ملاحظات جناحی است. در مدیریت آموزش و پرروش باید تفکر برنامه»حوری مبتنی بر یافته‌های علمی - پژوهشی و تجربیات بومی و جهانی و بویژه بهره‌مندی از نظرات کارشناسی و تصمیم‌سازی مورد توجه جدی قرار گیرد.
7- اقتصاد آموزش و پرورش، در سنوات اخیر به یک چالش اصلی فراروی مدیریت این نهاد مولد سرمایه انسانی و اجتماعی تبدیل شده است. مدیریت بهینه منابع و مصارف، افزایش بهره‌وری، استفاده حداکثری از مشارکت‌های مردمی و افزایش سهم آموزش و پرورش از تولید ناخالص داخلی (GDP) در طراز کشورهای منطقه نیازمند همراهی و مساعده مراجع سیاستگذار فرادستی و شناسایی منابع مالی جدید و متنوع است.
راهبرد اصلی:
«ارتقای کیفیت آموزش و پرورش در همه مولفه‌ها و ارکان نظام آموزش و پرورش»
برنامه کلان
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، برنامه کلان و بلندمدت نظام آموزش و پرورش می‌باشد که در برنامه این جانب، با هدف همگرایی، انسجام و هماهنگی در اجرای «بنیان‌های نظری نظام آموزش و پرروش» مورد توجه قرار گرفته است.
سیاستهای اجرایی
1- ایجاد مفاهیم مشترک و عزم ملی برای همکاری هر چه بیشتر نهادهای قانونگذار و دستگاه‌های اجرایی؛ برای تحقق اهداف تحول بنیادین آموزش و پرورش.
2- تدوین نقشه راه مدون و یکپارچه و در برگیرنده همه برنامههای لازم برای تحقق زیرنظام‌های سند تحول بنیادین؛ با تاکید بر بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت قوانین و اسناد بالادستی.
3- توانمندسازی نیروی انساین و افزایش صلاحیت‌ها و شایستگی‌های حرفه‌ای و مهارتهای علمی و تخصصی معلمان.
4- ظرفیت‌سازی نهادها در سطح مختلف؛ به منظور تقویت دانش فنی، ایجاد انگیزه و جلب مشارکت کلیه عوامل موثر، به ویژه نهاد خانواد.
5- اجرای تدریجی؛ هوشمندانه و به دور از شتابزدگی برنامه‌ها؛ متناسب با اولویت و تامین زیرساختهای کلدی و فراهم آوردن بسترهای اجرایی مورد نیاز.
6- توجه جدی به اقتصاد آموزش و پرورش؛ در همه سطوح تصمیم‌گیری و تلاش برای ارتقای بهره‌وری منابع موجود و تامین منابع جدید.
7- کاهش تمرکز و تفویض اختیار به ادارات کل استان‌ها، ادارات مناطق و مدارس؛ با تاکید بر تعیین و اجرای استانداردها و شاخصهای مربوط (ملی و استانی).
8- نظارت، ارزیابی و پایش مستمر برنامه‌ها، فعالیت‌ها و نتایج آنها.
برنامه‌ها
الف - ارتقاء رهبری و مدیریت در آموزش و پرورش:
1- افزایش کارآمدی و اثربخشی مدیریت آموزش و پرورش با تاکید بر:
* چابک‌سازی سازمانی و حوزه‌های صف و ستاد؛
* استقرار نظام تصمیم‌گیری مبتنی بر کاربست بافته‌های پژوهشی؛
* اصلاح نظام برنامه‌ریزی وزارت آموزش و پرروش در سطوح کلان، میانی و خرد؛ متناسب با نقش و ماموریت واحدهای ستادی، استانی و مدراس؛ با تاکید بر کاهش تمرکز؛
* ارتقای سلامت نظام اداری؛ ترویج قانونگرایی و اشاعه فرهنگ مسئولیت‌پذیری، پاسخگویی و تکریم ارباب رجوع.
2- طراحی و استقرار مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی استراتژیک آموزش و پرورش.
3- نهادینه کردن برنامه‌محوری در سطوح مختلف مدیریت آموزش و پرورش.
4 - طراحی و اجرای الگوی بالندگی شغلی برای مدیران آموزش و پرورش، در سطوح مختلف.
5- طراحی و استقرار نظام توزیع عادلانه و بهینه منابع انسانی، مالی و تجهیزاتی در مدارس.
6- طراحی، تدوین و استقرار الگوی استفاده هوشمند از فناوری اطلاعات و ارتباطات و نظام جامع اطلاعات مدیریت در آموزش و پرورش.
7- تدوین و اجرای نظام رتبه‌بندی مدارس در دوره‌های مختلف تحصیلی.
8- ارتقای جایگاه زنان در مدیریت‌های عالی و میانی و سطوح کارشناسی و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش.
9- طراحی و استقرار نظام تضمین کیفیت در آموزش و پرورش.
10- تدوین و ترویج و اشاعه فرهنگ اعتدال در نظام آموزش و پروش؛ به ویژه در سطوح مختلف مدیریتی.
11- ارتقای کارایی و اثربخشی مدارس خارج از کشور با تاکید بر:
* تقویت کارکرد فرهنگی آنها؛
* بازنگری ضوابط و مقرارت تامین منابع انسانی مورد نیاز مدارس؛
* بازنگری برنامههای آموزشی و تربیتی مدارم.
ب - منابع انسانی و ارتقای آن:
1- طراحی، تدوین و استقرار نظام جامع تربیت معلم در چهار بخش: جذب، تربیت و آماده‌سازی، نگهداشت و ارزشیابی؛ با تاکید بر فراهم آوردن مشوق‌های موثر برای جذب افراد مستعد و علاقه‌مند.
2 - تسهیل ادامه تحصیل هدفمند معلمان؛ از طریق تدوین برنامه درسی و تربیت معلم و بازنگری آموزش‌های کوتاه مدت فرهنگیان، با تاکید بر استقرار نظام پودمانی، ارزیابی و معادل‌سازی گواهی‌نامه‌های این قبیل دوره‌ها با دوره‌های بلند مدت.
3 - طراحی، تدوین و استقرار تدریجی استاندارد صلاحیت حرفه‌ای و شایستگی‌های تخصصی معلمان و نظام سنجش و رتبه‌بندی فرهنگیان، با هماهنگی مراجع ذیربط.
4- طراحی، تدوین و اجرای نظام تربیت و نگهداشت کارشناس تخصصی در حوزه‌های اداری و ستادی آموزش و پرورش با استفاده از دوره‌های تحصیلات تکمیلی.
ج - بسط عدالت آموزشی و تربیتی:
1- اهتمام برای پوشش کامل دوره آموزش عمومی و برنامه‌ریزی برای انسداد مبادی بیسوادی، با اجرای قانون الزامی کردن آموزش و پرورش عمومی و بهره‌گیری از روشهای موزشی مناسب به ویژه استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات.
2- توسعه کمی و کیفی آموزش و پرروش دانش‌آموزان با نیازهای ویژه (استثنایی)، با تاکید بر بازنگری در روشهای آموزشی و فردی کردن آموزش‌ها.
3- تهیه و اجرای طرح ساماندهی و ارتقای کیفیت آموزش در کلاسهای چند پایه، مناطق محروم و دو زبانه، عشایری، روستایی و مناطق مرزی، با تاکید بر طراحی برنامه درستی خاص برای این کلاس‌ها.
4- غنی‌سازی برنامههای آموزشی و پرورشی و کیفیت بخشی مدارس شبانه‌روزی و نمونه دولتی؛ به ویژه در مناطق محروم و روستایی.
5 - توسعه آموزش‌های پیش دبستانی در مناطق محروم و دوزبانه از طریق منابع دولتی و حمایت از سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در سایر مناطق.
6- ایجاد تنوع در فرصت‌های تربیتی (آموزشی و پرورشی) مدارس براساس تفاوتهای جنسیتی و جغرافیایی و استعداد و علاقه دانش‌آموزان.
د - اعتلای برنامههای آموزشی و تربیتی:
1- اجرای برنامه درستی ملی با تاکید بر متناسب‌سازی محتوا و حجم منابع درسی، با نیازها و توانمندیهای دانش‌آموزان.
2- اصلاح و تقویت نظام مشارکت و تعامل بیشتر حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها در تولید برنامه درسی و تربیتی و بهره‌گیری از ظرفیت بخش غیردولتی در تولید مواد آموزشی.
3- تدوین و استقرار نظام جامع مشاوره و هدایت تحصیلی و تربیتی در کلیه پایه‌های تحصیلی.
4- طراحی و اجرای برنامههای لازم برای پاسخگویی به نیازهای فرهنگیف اقتصاد و اجتماعی محلی و استانی در برنامههای درسی و تربیتی؛ با تاکید بر تحقق بند «ج» ماده 19 قانون برنامه پنجم توسعه کشور.
5 - ارتقای کیفیت آموزش علوم انسانی با مشارکت حوزه‌های علمیه و نهادها و سازمانهای ذیربط و استانداردسازی امکانات و نیروی انسانی مدارس.
6- توانمندسازی معلمان برای طراحی، تدوین و اجرای برنماه درسی بومی و محلی؛ متناسب با نیازها و شرایط اقلیمی و جغرافیای استان؛ به ویژه مناطق روستایی و عشایری در راستای افزایش نقش آنان در تولید برنامههای درسی و مواد آموزشی.
7 - سازماندهی، نظارت و ارتقای کیفلیت برنامههای آموزشی و پرورشی در مدارس غیردولتی و آموزشگاه‌های علمی آزاد.
هـ - توسعه فعالیتهای پرورشی، تربیت بدنی و غنی‌سازی اوقات فراغت
1- ارتقای مستمر دانش و مهارتهای حرفه‌ای مربیان و کارشناسان و معلمان، برای احیای نقش تربیتی آنان، در راستای قانون احیای معاونت پرورشی و تربیت بدنی و با توجه به رویکرد تلفیقی و شایستگی‌محور در طراحی و اجرای برنامههای تربیتی.
2- تدوین و ترویج برنامههای پرورشی موثر؛ به منظور ارتقای آگاهی و مصون‌سصازی دانش‌آموزان در مقابله با تهاجم فرهنگی و آسیب‌های اجتماعی با استفاده از فناوری‌های نوین و رسانه‌ها.
3- استقرار و توسعه نظام مراقبت اجتماعی و تربیتی در سطح مدارس کشور با تاکید بر تهیه و اجرای طرح گسترش خدمات مداخله‌ای در زمینه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی.
4- استفاده از ظرفیت برنامههای درسی، کتابخانه‌ها، اردوها و فعالیتهای برون مدرسه، به ویژه مساجد و کانونهای مذهبی؛ برای تقویت معرفت و زمینه‌سازی برای تعمیق باور به معارف الهی و قرآنی.
5- تدوین و اجرای برنامه جامع و یکپارچه آموزش قرآن؛ اعم از روانخوانی و فهم قرآن در آموزش و پرروش رسمی و عمومی.
6 - ایجاد سازوکارهای مناسب و موثر به منظور اجرای طرح جامع تقویت و تعمیق فرهنگ اقامه نماز در مراکز آموزشی و تربیتی.
7 - تدوین ضوابط و مقررات ملی جهت تامین امکانات و ارتقای سطح ورزش همگانی و حرفه‌ای دانش‌آموزان.
8- تدوین و اجرای نظام جامع سلامت دانش‌آموزی.
9 - گسترش و نهادینه‌سازی مشارکت دانش‌آموزان در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و عمرانی، در ایام فراغت.
و - توسعه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کارآفرینی:
1- تدوین و اجرای برنامه جامع کارآفرینی در تمام دوره‌های تحصیلی.
2- بازنگری در اصلاح آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و مهراتی دوره متوسطه؛ با رعایت چارچوب نظام ملی صلاحیت حرفه‌ای.
3- توسعه متوازن آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و مهارتی، براساس نیازهای بازار کار؛ با تاکید بر ایجاد سازوکارهای مناسب برای استفاده از ظرفیت آموزشی سایر دستگاه‌های دولتی (کالبدی و منابع انسانی)، بخش غیردولتی بویژه تشکل‌های صنفی و صنعتی.
4- استانداردسازی هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش و اعمال اولویت در تامین منابع انسانیف تجهیزات و امکانات مورد نیاز آنها.
ز - اقتصاد آموزش و پرورش و رفاه فرهنگیان:
1- مدیریت بهینه منابع و مصارف؛ به منظور افزایش بهره‌وری و شفاف‌سازی عملکرد مالی آموزش و پرورش.
2- تغییر نظام بودجه‌ریزی آموزش و پرورش، به نظام عملکردی و استقرار بودجه‌ریزی عملیاتی.
3- گسترش نقش شوراهای آموزش و پرورش استان‌ها در تامین منابع غیردولتی؛ برای رفع نیازهای آموزشی و پرورشی.
4- بهینه‌سازی نظام پرداخت‌ها؛ مبتنی بر شایستگیها و نظام رتبه‌بندی فرهنگیان.
5- طراحی و استقرار نظام جامع خدمات رفاهی، درمانی، مسکن و مصرف فرهنگیان، از طریق تاسیس «سازمان رفاه فرهنگیان».
6- استفاده بهینه از منابع مالی صندوق ذخیره فرهنگیان؛ به منظور اعطای تسهیلات و رفع نیازهای مالی و فرهنگیان.
7- طراحی و اجرای نظام خاص بازنشستگی و فرهنگیان.
ح - تقویت مشارکت عمومی در آموزش و پرورش:
1- تهیه و اجرای «طرح همکاری و مشارکت دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و عمومی» در اجرای برنامههای آموزشی و پرورشی.
2- افزایش مشارکت دانش‌آموزان در فعالیتهای آموزشی و تربیتی؛ از طریق سامانه تشکل‌های دانش‌آموزی، با تاکید بر استفاده از ظرفیت سازمان دانش‌آموزی، بسیج دانش‌آموزی، انجمن اسلامی دانش‌آموزان و مجلس دانش‌آموزی.
3- تقویت مشارکت تشکل‌ها و انجمن‌های علمی و صنفی معلمان در برنامههای آموزش و تربیتی و صیانت از حریم حرفه‌ای و حقوقی آنان.
4- اجرای کامل قانون مدارس غیردولتی؛ با تاکید بر تاسیس صندوق حمایت از موسسان مدارس غیردولتی و پرداخت سرانه دانش‌آموزان به این مدارس.
5- ایجاد سازوکارهای مناسب برای حفظ و ارتقای مستمر سطح مشارکت خیرین مدرسه‌ساز و واقفین.
ط - بهسازی فضا و تجهیزات:
1- تعیین سیاست‌ها و تدوین ضوابط و مقررات برای ترویج الگوهای معماری اسلامی و ایرانی در طراحی و ساخت فضاهای تربیتی دوره‌ها و رشته‌های تحصیلی مختلف؛ با حمایت مراجع ذیربط.
2- انجام تمهیدات قانونی و تعیین شاخصهای مورد نیاز برای استفاده از زمین‌های مناسب و ساخت فضاهای آموزشی و پرورشی.
3- بازنگری و اصلاح استانداردها و مقاوم‌سازی و متناسب‌سازی فضاهای آموزشی و پرورشی مدارس؛ براساس الزامات شرعی و تربیتی و تفاوتهای جنسیتی دانش‌آموزان.
4 - رفع کمبودهای مدارس در زمینه نمازخانه، تجهیزات آزمایشگاهی و امکانات کتابخانه و افزایش سرانه فضاهای ورزشی دانش‌آموزان.
ی - ارتقای جایگاه پژوهش و ارزشیابی:
1- تدوین و اجرای نظام جامعه حمایت مادی و معنوی از معلمان پژوهشگر و پژوهشگران برتر در حوزه تعلیم و تربیت؛ با اعطای فرصت‌های مطالعاتی، انتشار یافته‌های پژوهشی و سایر روش‌ها.
2- ایجاد و توسعه شبکه تحقیقاتی از ستاد تا مدرسه و تخصیص منابع براساس موضوعات مورد نیاز هر منطقه.
3- برقراری ارتباط سازمان یافته با حوزه‌های علمیه و موسسات آموزش عالی، در سطح ملی و منطقه‌ای و بهره‌مندی از پشتیبانی آنان در اجرای طرح‌های پژوهشی.
4- رصد نتایج ارزیابی‌های بین‌المللی در زمینه کیفیت عملکرد نظام‌های آموزشی و برنامه‌ریزی به منظور ارتقای جایگاه ایران در راستای چشم‌انداز 1404.
5- ایجاد زمینه‌های لازم برای توسعه اقدام‌پژوهشی و درس‌پژوهشی در مدارس کشور و اعمال نتایج آن در نظام رتبه‌بندی معلمان و مدارسم.
6- ایجاد مرکز اسناد، مدارک و اطلاعات نظام آموزش و پرورش کشور.
ک - خلاقیت و نوآوری:
1- تدوین «سند توسعه خلاقیت و نوآوری در آموزش و پرورش» با تاکید بر حمایت‌های مادی و معنوی از دانش‌آموزان و معلمان خلاق و نوآور.
2- ایجاد بانک اطلاعاتی فعال و کارآمد برای ثبت آثار علمی و پژوهشی دانش‌آموزان و معلمان، برگزیدگان المپیادهای علمی و مهارتی، جشنواره‌های برتر الگوهای تدریس و ارتباط نظام‌مند آن با بنیاد نخبگان و سایر مراکز علمی و پژوهشی.
3- تاسیس و تجهیز موزه و نمایشگاه علم و فناوری.
4- تهیه و اجرای طرح ساماندهی طراحی، تولید و توزیع وسایل بازی کودکان با تکیه بر فرهنگ اسلامی - ایرانی و رعایت استانداردهای سلامت و امینی، با استفاده از ظرفیت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ل - توسعه همکاری‌های بین‌المللی:
1- تدوین و استقرار طرح جامع توسعه روابط و همکاری‌های بین‌المللی آموزش و پرورش؛ براساس نیازهای علمی و پژوهشی به ویژه با کشورهای سالامی و سازمانهای بین‌المللی مانند آیسکو، یونیوکو و یونسکو.
2 - ایجاد فرصت برای تعاملات پژوهشی و آموزشی معلمان، مدیران و کارشناسان یا نهادها و سازمانهای علمی - آموزشی بین‌المللی؛ به ویژه کشورهای مسلمان؛ شامل دوره‌های آ»وزشی مشترک، رقابت‌های علمی و تخصصی، طرح‌های پژوهشی، سمینارها و...
3- توسعه و تقویت حضور هدفمند دانش‌آموزان در رقابت‌های بین‌المللی علمی، فرهنگی، ورزشی و مهارتی و کاربست نتایج آن برای ارتقای کیفیت آموزش و پرورش ایران.
