13 فیلم خاطره‌انگیز کودکان و نوجوانان در دهه 80 و 90 را مرور می‌کنیم با ذکر این نکته که بسیاری دیگر از فیلم‌های نوجوانانه و کودکانه که مخاطب کم‌تری داشتند در این فهرست نیامدند ضمن آن که در همین رده‌بندی، دو فیلم "کلاه قرمزی و سروناز" و "کلاه قرمزی و بچه‌ننه" در جایگاه متفاوت‌تری از نظر میزان اقبال مخاطب قرار می‌گیرند:
*تارزن و تارزان:
علی عبدالعلی‌زاده در ابتدای دهه 80 "تارزن و تارزان" را کارگردانی و روانه سینماها کرد. در این فیلم هم مانند بسیاری از فیلم‌های دریادمانده‌ی سینمای کودک، اکبر عبدی ایفای نقش کرده است. رضا فیض‌نوروزی، آتش تقی‌پور، رابعه اسکویی، ستاره اسکندری، مریم سعادت و... بازیگران این فیلم سینمایی بودند که در شانزدهمین جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان روی پرده رفت.
"تارزن و تارزان" در سال 80 توانست فروشی 120 میلیون تومانی در گیشه سینماهای تهران داشته باشد که آن زمان برای خود فروش بدی نبود.
*روز کارنامه:
"روز کارنامه" از دیگر فیلم‌های سینمای کودک است که مسعود کرامتی آن را کارگردانی کرده است. این فیلم برخلاف "پاتال و آرزوهاي کوچک" در محيطي واقع‌گرا به‌تصوير کشيده شده و درباره کودکان است. در "روز کارنامه" که سال 81 ساخته شد، مهدی هاشمی، متین عزیزپور، شهرام قائدی، مهران رجبی، محمدرضا هدایتی و عبدالرضا اکبری ایفای نقش کرده‌اند.
این فیلم در هفدهمین جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان شرکت داده شد و توانست پروانه‌های زرین بهترین فیلم بلند و بهترین کارگردانی بخش سینمای ایران را دریافت کند.
*من ترانه 15 سال دارم:
این فیلم پس از "دختری با کفش‌های کتانی" دومین بخش از سه‌گانه دخترانه صدرعاملی است که بعدا در سال 1383 با فیلم "دیشب باباتو دیدم آیدا" تکمیل شد. در این فیلم هم کامبوزیا پرتوی به همراه رسول صدرعاملی فیلمنامه را به رشته تحریر درآورده‌اند.
صدرعاملی که در فیلم قبلی‌اش هم پگاه آهنگرانی را به عنوان یک بازیگر نوجوان به سینمای ایران معرفی کرده بود، این‌بار نیز سراغ چهره‌ای جدید رفت؛ چهره‌ای که در سال‌های بعد یکی از بهترین بازیگران سینمای ایران لقب گرفت. ترانه علیدوستی در "دختر با کفش‌های کتانی" نخستین فیلم سینمایی خود را در کنار مهتاب نصیرپور، حسین محجوب و میلاد صدرعاملی بازی کرده بود.
دومین قسمت از سه‌گانه دخترانه رسول صدرعاملی، فروردين 81 اكران شد و بر اساس اطلاعات موجود توانست با فروش 320 ميليون تومانی در تهران، چهارمين فيلم پرفروش سال لقب بگیرد.
*عزيزم من كوك نيستم:
محمدرضا هنرمند سال 81 در حالی "عزیزم من کوک نیستم" را ساخت که پرویز پرستویی با بازی در فیلم‌های مختلفی مانند "آژانس شیشه‌ای"، "شوخی"، "مرد عوضی"، "مومیایی 3"، "لیلی با من است" و... به شهرت زیادی دست یافته بود و چهره‌ای شناخته شده برای مخاطبان سینما محسوب می‌شد.
"عزیزم من کوک نیستم" داستان حمید افشاری است که به همراه پسرش رامین زندگی فقیرانه و دشواری را می‌گذارند. رامین عاشق کامپیوتر است و افشاری برای رفع تکلیف پدرانه به رامین قول داده است تا در صورت قبولی با معدل 20 در پایان سال تحصیلی برای او کامپیوتر مورد نظرش را بخرد. رامین هم علی‌رغم انتظار و پیش‌بینی با معدل 20 قبول می‌شود! حمید افشاری برای وفای به عهدش تحت فشار قرار می‌گیرد و... .
در کنار پرستویی، فاطمه معتمدآریا، مهدی فتحی، محمد كاسبی، فرهاد آئیش، مانی نوری، سپهر آزادی، مهران رجبی و... در این فیلم ایفای نقش کردند.
"عزیزم من کوک نیستم" آذر 81 در سینماها اکران شد و در نهایت توانست 146 ميليون تومان در تهران فروش کند.
* كلاه قرمزي و سروناز:
"کلاه قرمزی و سروناز" پس از فیلم‌های "کلاه قرمزی و پسرخاله" (1373)، "یکی بود یکی نبود" (1379) و "دختر شیرینی‌فروش" چهارمین فیلم بلند ایرج طهماسب در مقام کارگردان است.
"کلاه قرمزی و پسرخاله" سال 1373 روی پرده رفت و به رکوردی بسیار خوب به لحاظ جذب بیننده دست یافته بود. در آن سال‌ها "کلاه قرمزی و پسرخاله" توانسته بود به فروش 171 میلیون تومان دست یابد.
هشت سال بعد، کلاه قرمزی محبوب با همراهی عروسک جدیدی به‌نام سروناز دوباره روی پرده سینما جان گرفت. این بار او با آقای مجری زندگی می‌کند. آخر سال تحصیلی است و کلاه قرمزی بعد از چند سال سرانجام کارنامه قبولی‌اش را دریافت می‌کند. آقای مجری به عنوان جایزه برایش دوچرخه‌ای می‌خرد که کلاه قرمزی از داشتن آن بسیار خوشحال است، اما به سرقت رفتن دوچرخه ماجراهای دیگری را برای او به‌وجود می‌آورد.
"کلاه قرمزی و سروناز" با میانگین بهای بلیط 550 تومان در آذر 81 موفق شد نزدیک به 550 میلیون تومان فروش داشته باشد و به‌عنوان پرفروش ترین فیلم سال هم دست یابد.
*لاك‌پشت‌ها هم پرواز مي‌كنند:
نماینده ایران در مراسم آکادمی اسکار سال 2005 فیلمی درباره نوجوانان بود. این فیلم که کارگردانی، تهيه‌كنندگی و نويسندگی آن را بهمن قبادی برعهده داشت، داستان چند روز مانده به شروع جنگ آمریکا و عراق را روایت می‌کرد که مردمان سرگردان عراق دنبال دریافت جدیدترین اخبار بودند. در میان آن‌ها مادری 14 ساله به نام آگرین قصد خودکشی دارد. این فیلم روایت سرگذشت آگرین است.
"لاک‌پشت‌ها هم پرواز می‌کنند" در بعد بین‌المللی توانست جوایزی مانند صدف طلایی بهترین فیلم و جایزه نویسندگان اسپانیا در جشنواره سن سباستین اسپانیا، جایزه ویژه داوران هوگوی نقره از چهلمین جشنواره فیلم شیكاگو و جایزه تماشاگران مونترال از جشنواره نوین مونترال کانادا را کسب کند.
این فیلم همچنین تندیس بهترین كارگردانی را از هشتمین دوره جشن خانه سینمای ایران، پروانه‌های زرین بهترین فیلم، بهترین کارگردانی بخش بین‌الملل، پروانه‌های زرین بهترین فیلم مجمع سینمای ایران، بهترین فیلم داوران كودك و نوجوان بین‌الملل و جایزه ویژه هیات داوران سینمای ایران را از نوزدهمین جشنواره بین‌المللی كودك و نوجوان اصفهان دریافت کند.
این موفقیت‌های باعث شد "لاک‌پشت‌ها پرواز نمی‌کنند" به عنوان نماینده سینمای ایران در اسکار سال 2005 معرفی شود که البته نتوانست موفقیتی در این رویداد سینمایی داشته باشد. همچنین اکران سینمایی این فیلم هم در سال 83 موفق نبود.
*دیشب باباتو دیدم آیدا:
ششمین فیلم رسول صدرعاملی از جمله فیلم‌هایی است که توانسته پروانه زرین بهترین فیلم را از جشنواره کودک کسب کند.
پروانه زرین بهترین فیلمنامه بخش آسیا، پروانه زرین بهترین فیلم بخش سینمای ایران و پروانه زرین بهترین کارگردانی جوایزی است که داوران بیستمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان به "دیشب باباتو دیدم آیدا" اختصاص دادند.
"دیشب باباتو دیدم آیدا" در مهرماه 84 روی پرده سینماها رفت و توانست 110 میلیون تومان در تهران فروش داشته باشد. داستان این فیلم اجتماعی درباره دختری به نام آیداست که متوجه می‌شود پدرش با زن غریبه‌ای رابطه دارد.
*نصف مال من نصف مال تو:
"نصف مال من نصف مال تو" پس از گذشت نزدیك به 6 سال از ساخت "علی و دنی" دومین ساخته سینمایی وحید نیكخواه‌آزاد در مقام كارگردان است. نیکخواه آزاد پس از این فیلم، "دیو و دلبر" (1389) و "فرزند خوانده" (1390) را کارگردانی کرد.
"نصف مال من نصف مال تو" ماجرای دو خواهری است كه پس از سال‌ها متوجه اشتباه پدر شده و سعی می‌كنند بر آن سرپوش بگذارند. تقابل رابطه‌ها در داستان كار را به یك كمدی تبدیل كرده كه طنز كلامی از خصوصیات آن است
.
محمدرضا شریفی‌نیا، شهره لرستانی، مریلا زارعی، شقایق فراهانی، فرهاد آییش، سهیلا گلستانی، مریم امیرجلالی و بهزاد رحیم‌خانی و با حضور سه بازیگر نوجوان آلما اسكویی، ترلان پروانه و روژان آریامنش بازیگران این فیلم بودند.
"نصف مال من نصف مال تو" مرداد 86 اكران شد و توانست در تهران 380 ميليون فروش داشته باشد و جایگاه ششم فروش فیلم‌های سینمایی در سال را کسب کند.
*خاله سوسكه:
شاید اگر "خاله سوسکه" در دهه 60 یا 70 ساخته می‌شد، می‌توانست فروشی بسیار خوب داشته باشد، چرا که هم داستان خوبی داشت و هم این داستان به‌شکلی جذاب برای کودکان ارائه می‌شد.
نادره ترکمانی که نخستین فیلم سینمایی‌اش را در فضای سینمای کودک می‌ساخت، از سحر ولدبیگی، علی سلیمانی، فروغ قجابگلو، شاه‌علی سرخانی و فریده دریامج به عنوان بازیگر استفاده کرده بود.
این فیلم، حکایت افسانه خاله سوسکه از اولین روایت‌های چاپی است که به شکلی موزیکال به تصویر درآمده است.
"خاله سوسکه" که در جشنواره کودک سال 88 جایزه بهترین فیلم از نگاه مخاطبان را دریافت کرد، دي‌ماه 89 اكران شد و توانست 240 ميليون تومان در تهران فروش داشته باشد.
* نخودي:
"نخودی" که در سال‌های بی‌رونقی سینمای کودک ساخته شده بود، مهرماه 89 اكران شد اما فروش ناموفق 100 ميليون تومانی را در تهران تجربه کرد.
این فیلم در بیست و چهارمین جشنواره کودک اصفهان هم حضور داشت که در نهایت توانست پروانه زرین بهترین فیلم بخش سینمای ایران و جایزه ویژه هیات داوران را کسب کند.
داستان "نخودی" که صابر ابر، مرضیه برومند، رعنا آزادی ور، مسعود کرامتی، احمدرضا اسعدی و علیرضا خمسه در آن ایفای نقش کرده بود، درباره يك كارگردان تئاتر عروسكي است كه در انجام نمايش‌هايش ناموفق است. او با هر شكست و تحقير كوچك و كوچك‌تر مي‌شود اما ملاقات با نخودي در سرزمين قصه‌ها، زندگي او را تغيير مي‌دهد.
* كلاه قرمزي و بچه ننه:
آخرین هنرنمایی ایرج طهماسب و حمید جبلی آنچنان که باید مانند قسمت‌های قبل "کلاه قرمزی"، قصه‌ای پرکشش و جذاب نداشت اما باز هم توانست به مدد محبوبیت عروسک‌های خود و همچنین برنامه تلویزیونی‌اش گیشه سینماها را تسخیر کند.
"کلاه قرمزی و بچه ننه" داستان شيطنت‌هاي پسرعمه‌‌زاست که کلاه‌قرمزي و آقاي مجري را به دردسر مي‌اندازد و ماجراي جديدي پيش مي‌آيد که منجر به ورود مهمان ناخوانده‌اي مي‌شود... .
این فیلم که اصلا در جشنواره‌های فجر یا کودک شرکت نکرده بود، مرداد 91 اكران شد و در نهایت با سه ميليارد و 300 ميليون تومان فروش در تهران به پرفروش‌ترين فيلم سال 91 تبدیل شد.
*آهوي پيشوني سفيد (اختاپوس):
سیدجواد هاشمی برای ساخت نخستین فیلم سینمایی‌اش سراغ ساخت یک فیلم کودک پرهزینه و البته جذاب رفت.
در این فیلم پربازیگر، محمدرضا شريفي‌نيا، امین حیایی، امین زندگانی، گوهر خیراندیش، نادر سلیمانی، نیلوفر خوش‌خلق، امیر غفارمنش، هومن حاجی‌عبداللهی، ترلان پروانه و... با گریم‌هایی جالب جلوی دوربین رفتند.
"آهوی پیشونی سفید" داستان آهويي است كه با دور شدن از خانه و خانواده‌‌اش با اتفاقاتي روبرو مي‌شود... .
اگرچه این فیلم یکی از متقاضیان اکران در عید نوروز بود اما نهایتا مهرماه 91 توانست روی پرده رفته و تنها در تهران فروشی بیش از 600 میلیون تومان داشته باشد.
*فتيله و ماه پيشوني:
فیلم سینمایی "فتيله و ماه پيشوني" که بر اساس محبوبیت عموهای فیتیله‌ای در تلویزیون ساخته شده بود، عید نوروز 91 روی پرده رفت و در نهایت تنها توانست به فروش 230 میلیون تومانی در تهران دست پیدا کند.
در این فیلم که آرش معیریان آن را کارگردانی کرده بود و احمد نجفي نیز تهیه‌کنندگی‌اش را برعهده داشت، محمد مسلمی، علی فروتن، حمید گلی (گروه فیتیله)، احمد نجفی، چنگیز جلیلوند، سیروس گرجستانی، بهنوش بختیاری، اصغر سمسارزاده و... جلوی دوربین رفته بودند.
این فیلم کودک، داستان ماه پيشوني قصه‌هاست که توسط آدم‌هايي ربوده مي‌شود. بچه‌هاي مهدكودك از گروه فيتيله‌ها مي‌خواهند كه ماه پيشوني را پيدا كرده و به قصه‌ها برگردانند... .
