صراط: در کتب تاریخی در مورد رئیسعلی دلواری و رشادت‌های وی و یارانش توضیحات مفصل و مبسوط داده شده و شرح ایستادگی این فرزند برومند ایران زمین در مقابل استعمار انگلیس در کتب و فیلم‌ها آمده است.
به راستی چرا نام رئیسعلی دلواری مانا شد و هر ساله روز شهادت این بزرگ مرد ایرانی به روز ملی مبارزه با استعمار نامیده شده است؟ رهبر معظم انقلاب در 13 دیماه سال 1370 سفری به استان بوشهر داشت و در این سفر به شهر دلوار و منزل رئیسعلی دلواری هم سفر کرده و در این سفر بود که معظم له رئیسعلی دلواری را شهید نامید.
رئیس بنیاد بوشهر شناسی خود یکی از مورخان نامی و سرشناس استان بوشهر است که تمام زوایا و زندگی رئیسعلی دلواری را می‌‌شناسد و در مورد آن تحقیق کرده است.
عبدالکریم مشایخی با اشاره به اینکه قیام رئیسعلی دلواری یک قیام خودجوش، مستقل و برخاسته از بطن مردم بود، گفت: قیام رئیسعلی دلواری در آغاز جنگ جهانی اول و زمانی که آلمان‌ها برای مبارزه با انگلیسی‌ها دو گروه را وارد افغانستان و بوشهر کردند، شکل گرفت و همین امر این شائبه را ایجاد کرد که قیام رئیسعلی دلواری به تحریک آلمان‌ها ایجاد شده است.
رئیس بنیاد ایران‌شناسی شعبه بوشهر افزود: بر اساس مستندات موجود قیام رئیسعلی دلواری و همرزمانش پیش از ورود آلمان‌ها به بوشهر آغاز شده است، به طوری که مبارزان جنوبی موفق شده بودند، تلفاتی نیز به آنها وارد کنند.
مشایخی ادامه داد: در چنین شرایط تاریخی رئیسعلی با نیروهای انگلیسی مستقر در بوشهر و تفنگ‌داران ناو جنگی که در خلیج فارس لنگر انداخته بودند، مبارزه می‌کند و این نشان می‌دهد که مبارزات رئیسعلی در جریان جنگ جهانی اول قبل از تصرف بوشهر و با یک پیش زمینه فکری و آگاهی قبلی بوده است.
رئیس بنیاد ایران‌شناسی شعبه بوشهر تصریح کرد: هنگامی که بوشهر به تصرف نیروهای انگلیسی درآمد، لازم بود دولت مرکزی نه تنها از مبارزان جنوبی حمایت کند، بلکه تمهیدات، تجهیزات و امکانات نظامی در اختیار آنان قرار دهد، اما بر اساس اسناد و مدارک تاریخی دولت، ایران نه تنها از این امر خودداری کرد، بلکه رهبران قیام را تحت فشار قرار داد که دست از مبارزه بردارند و همه چیز را تمام شده تلقی کنند.
مشایخی اظهار داشت: به رغم اعلام بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول، به دلیل منافعی که کشورهای اروپایی در ایران و عراق داشتند، این بی‌طرفی نقض و ایران نیز به این جنگ کشیده شد و ما بر اساس مستندات تاریخی می‌توانیم ادعا کنیم مبارزان جنوبی در مبارزه با استعمار پیش‌گام بودند و این پیش‌گامی در هیچ جای ایران دیده نمی‌شود و این یکی از افتخارات مبارزان تنگستانی در تاریخ است.
رئیس بنیاد ایران‌شناسی شعبه بوشهر اضافه کرد: در جنگ جهانی اول هنگامی که استعمارگران انگلیسی به سمت دشتستان بوشهر رهسپار می‌شوند، زنان روستای لرده از توابع این شهرستان در کنار مردان صحنه‌هایی می‌آفرینند که شاید به جرات می‌توان گفت در مبارزات ایران کم‌نظیر است و این مسئله قابل توجهی است که در همین راستا تلاش شده است، نقش بانوان در این قیام گسترده‌تر دیده شود.
مشایخی تصریح کرد: در مجموع اسلامیت، اصالت، اخلاص، استقلال و تنهایی دردآلود مبارزان از ویژگی‌های قیام مجاهدان جنوب است که توسط هیچ قدرت داخلی و خارجی حمایت نمی‌شدند.
وی اظهار داشت: با شهادت رئیسعلی دلواری تصور می‌شد، قیام مردان جنوب نیز پایان یافته است، اما مجاهدت‌های دلیر مردان جنوبی متوقف نشد و مبارزانی همچون زائر خضرخان اهرمی و شیخ‌حسین چاکوتاهی با تحت فشار قرار دادن انگلیس، عظمت و اقتدار استعمار را زیر سئوال بردند.
مشایخی ادامه داد: همرزمان رئیسعلی دلواری پس از شهادت او با بستن جاده بوشهر به شیراز معروف به جاده شاهی و دستگیری سفیر انگلیس، این کشور را وادار به تسلیم در برابر خواسته‌های اسلامی مبارزان جنوب می‌کنند.
مشایخی اظهار داشت: وقتی روحیه استعمار ستیزی، استقلال‌طلبی و خودباوری را در پرتو برگزاری همایش‌ها، کنگره‌ها و نکوداشت‌ها در جوانان ایجاد کنیم، آنان را در برابر حربه‌های استعمارگران مصون می‌‌کنیم، همچنان که جوانان ما در جریان هشت سال دفاع مقدس با رهبری امام راحل و با اقتدایه گذشت تاریخی ایرانیان در دفاع از آب و خاک وطن در برابر نه تنها دولت عراق، بلکه تمام متجاوزان خارجی ایستادند و این درس کمی نیست.
وی اظهار داشت: الگوی اقتدار رهبری فکری رئیسعلی دلواری در مبارزاتش شخصیت‌هایی مثل مجتهد بلادی بوشهری، مجتهد اهرمی و شیخ محمد حسین برازجانی هستند.
به راستی چرا نام رئیسعلی دلواری مانا شد و هر ساله روز شهادت این بزرگ مرد ایرانی به روز ملی مبارزه با استعمار نامیده شده است؟ رهبر معظم انقلاب در 13 دیماه سال 1370 سفری به استان بوشهر داشت و در این سفر به شهر دلوار و منزل رئیسعلی دلواری هم سفر کرده و در این سفر بود که معظم له رئیسعلی دلواری را شهید نامید.
رئیس بنیاد بوشهر شناسی خود یکی از مورخان نامی و سرشناس استان بوشهر است که تمام زوایا و زندگی رئیسعلی دلواری را می‌‌شناسد و در مورد آن تحقیق کرده است.
عبدالکریم مشایخی با اشاره به اینکه قیام رئیسعلی دلواری یک قیام خودجوش، مستقل و برخاسته از بطن مردم بود، گفت: قیام رئیسعلی دلواری در آغاز جنگ جهانی اول و زمانی که آلمان‌ها برای مبارزه با انگلیسی‌ها دو گروه را وارد افغانستان و بوشهر کردند، شکل گرفت و همین امر این شائبه را ایجاد کرد که قیام رئیسعلی دلواری به تحریک آلمان‌ها ایجاد شده است.
رئیس بنیاد ایران‌شناسی شعبه بوشهر افزود: بر اساس مستندات موجود قیام رئیسعلی دلواری و همرزمانش پیش از ورود آلمان‌ها به بوشهر آغاز شده است، به طوری که مبارزان جنوبی موفق شده بودند، تلفاتی نیز به آنها وارد کنند.
مشایخی ادامه داد: در چنین شرایط تاریخی رئیسعلی با نیروهای انگلیسی مستقر در بوشهر و تفنگ‌داران ناو جنگی که در خلیج فارس لنگر انداخته بودند، مبارزه می‌کند و این نشان می‌دهد که مبارزات رئیسعلی در جریان جنگ جهانی اول قبل از تصرف بوشهر و با یک پیش زمینه فکری و آگاهی قبلی بوده است.
رئیس بنیاد ایران‌شناسی شعبه بوشهر تصریح کرد: هنگامی که بوشهر به تصرف نیروهای انگلیسی درآمد، لازم بود دولت مرکزی نه تنها از مبارزان جنوبی حمایت کند، بلکه تمهیدات، تجهیزات و امکانات نظامی در اختیار آنان قرار دهد، اما بر اساس اسناد و مدارک تاریخی دولت، ایران نه تنها از این امر خودداری کرد، بلکه رهبران قیام را تحت فشار قرار داد که دست از مبارزه بردارند و همه چیز را تمام شده تلقی کنند.
مشایخی اظهار داشت: به رغم اعلام بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول، به دلیل منافعی که کشورهای اروپایی در ایران و عراق داشتند، این بی‌طرفی نقض و ایران نیز به این جنگ کشیده شد و ما بر اساس مستندات تاریخی می‌توانیم ادعا کنیم مبارزان جنوبی در مبارزه با استعمار پیش‌گام بودند و این پیش‌گامی در هیچ جای ایران دیده نمی‌شود و این یکی از افتخارات مبارزان تنگستانی در تاریخ است.
رئیس بنیاد ایران‌شناسی شعبه بوشهر اضافه کرد: در جنگ جهانی اول هنگامی که استعمارگران انگلیسی به سمت دشتستان بوشهر رهسپار می‌شوند، زنان روستای لرده از توابع این شهرستان در کنار مردان صحنه‌هایی می‌آفرینند که شاید به جرات می‌توان گفت در مبارزات ایران کم‌نظیر است و این مسئله قابل توجهی است که در همین راستا تلاش شده است، نقش بانوان در این قیام گسترده‌تر دیده شود.
مشایخی تصریح کرد: در مجموع اسلامیت، اصالت، اخلاص، استقلال و تنهایی دردآلود مبارزان از ویژگی‌های قیام مجاهدان جنوب است که توسط هیچ قدرت داخلی و خارجی حمایت نمی‌شدند.
وی اظهار داشت: با شهادت رئیسعلی دلواری تصور می‌شد، قیام مردان جنوب نیز پایان یافته است، اما مجاهدت‌های دلیر مردان جنوبی متوقف نشد و مبارزانی همچون زائر خضرخان اهرمی و شیخ‌حسین چاکوتاهی با تحت فشار قرار دادن انگلیس، عظمت و اقتدار استعمار را زیر سئوال بردند.
مشایخی ادامه داد: همرزمان رئیسعلی دلواری پس از شهادت او با بستن جاده بوشهر به شیراز معروف به جاده شاهی و دستگیری سفیر انگلیس، این کشور را وادار به تسلیم در برابر خواسته‌های اسلامی مبارزان جنوب می‌کنند.
مشایخی اظهار داشت: وقتی روحیه استعمار ستیزی، استقلال‌طلبی و خودباوری را در پرتو برگزاری همایش‌ها، کنگره‌ها و نکوداشت‌ها در جوانان ایجاد کنیم، آنان را در برابر حربه‌های استعمارگران مصون می‌‌کنیم، همچنان که جوانان ما در جریان هشت سال دفاع مقدس با رهبری امام راحل و با اقتدایه گذشت تاریخی ایرانیان در دفاع از آب و خاک وطن در برابر نه تنها دولت عراق، بلکه تمام متجاوزان خارجی ایستادند و این درس کمی نیست.
وی اظهار داشت: الگوی اقتدار رهبری فکری رئیسعلی دلواری در مبارزاتش شخصیت‌هایی مثل مجتهد بلادی بوشهری، مجتهد اهرمی و شیخ محمد حسین برازجانی هستند.
