"صراط" - دولت آقای حسن روحانی در همین ابتدای کار با تهدیدهای مهمی مواجه است که اگر گامی جدی برای علاج آنها برندارد، ظرف چند ماه خود را با موانعی غیر قابل عبور رویارو خواهد دید.
در حوزه اجتماعی مهم ترین تهدید برای دولت روحانی این است که اجازه بدهد غربی ها و رسانه ها، افراد و منابع وابسته به آنها به ذهنیت و انتظارات افکار عمومی از دولت شکل بدهند. تجربه گذشته بویژه از مذاکرات استانبول ۲ به این سو نشان داده است که طرف غربی انرژی بسیار زیادی روی گروگان گرفتن افکار عمومی ایران و شرطی کردن آن درباره مسائل ویژه از جمله مذاکرات صرف می کند. اگر دولت آقای روحانی در همین ابتدای کار در مسئله مهم سخن گفتن با مردم خودمان کاهلی کند و اجازه بدهد که امریکایی ها و اروپایی از طریق شبکه های ماهواره ای شان با مردم ما سخن بگویند و آنچه می گویند هم هیچ معارض جدی در داخل نداشته باشد، در کمتر از چند ماه خواهد دید که افکار عمومی نسبت به موضوعاتی مانند مذاکرات هسته ای و کاهش تحریم ها دچار انتظارات غیر واقعی بسیار حادی شده و بازار نسبت به این تحولات به نحو شرطی رفتار می کند. این بدترین اتفاق برای دولتی است که می خواهد زمان کافی برای یافتن یک راه حل معقول داشته باشد. راه حل فوری این است که دولت و تیم مذاکره کننده آن همانقدر که برای افکار عمومی خارج از ایران و دولت های طرف مذاکره خود وقت می گذارد برای ملت ایران هم وقت بگذارد و منطق رفتار خود و استدلال های حمایت کننده آن را در فواصل زمانی کوتاه و به تفصیل برای مردم بازگو کند.
در حوزه اقتصادی هیچ تهدیدی برای دولت اساسی تر از این نیست که روند افزایش قیمت در حوزه کالاهای اساسی تسریع شود. می توان دید که دولت امریکا با صحنه گردانی پس پرده اسراییل درصدد آن است که تورم در حوزه کالاهای اساسی تبدیل به کمبود شود و مردم هر چه بیشتر به این سمت سوق داده شوند که حداقل های حیات اقتصادی آنها وابسته به امتیاز دهی در سیاست خارجی است. دولت باید مراقبت کند که ۱۷ قلم کالای اساسی فهرست شده در مصوبات شورای عالی امنیت ملی با جهش قیمتی مواجه نشود. راه حل، قبل از آنکه واردات بیشتر باشد، آرامش دادن به بازار، پرهیز از سیاه نمایی بیش از حد درباره کارنامه دولت گذشته و اصلاح نظام ترخیص کالا از گمرک و منطبق کردن آن با شرایط تحریم است.
همین جا تذکر یک نکته لازم است و آن هم این است که اخیرا دیده می شود که وزرای دولت یازدهم به جای تمرکز بر مدیریت حوزه مسئولیتی خود، تیم های کاری ویژه برای آنچه نام آن را گزارش وضعیت کشور به مسئولان گذاشته اند تشکیل داده و درصدد آن هستند که در ۲-۳ ماه آینده انرژی اصلی خود را صرف انتقاد از اسلاف خود به جای تمرکز بر حل مشکلات مردم قرار بدهند. بدتر این است که حتی شنیده شده خود رییس جمهور متقاضی اصلی چنین گزارشهایی بوده است. دولت باید بداند که اگر وقت خود را صرف انتقام کشیدن از گذشتگان بکند آن وقت کم نیستند کسانی که درصدد مقابله با آن برآیند با این تفاوت که منتقدان بیرون از دولت نشسته اند و مسئولیتی ندارند اما دولت مسئول زندگی مردم است و اگر وقت خود را در این بگو مگوها تلف کند، در زمانی کوتاه خواهد دید که از اولویت های بسیار بزگتر غافل شده است.
از این مهم تر، انتقاد بیش از حد از کارنامه گذشتگان عملا معنایی جز سیاه نمایی وضعیت کشور پیش چشم افکار عمومی ندارد. ممکن است برخی تصور کنند این به نفع دولت است چرا که مردم خواهند فهمید که دولت چه وضعیتی را تحویل گرفته و بنابراین عملا توقعات آنها تعدیل می شود اما در واقع موضوع برعکس است. اگر دولت در سیاه نمایی وضع کشور افراط کند، عملا اتفاقی که خواهد افتاد این است که بازار و فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران خرد که روشن شدن موتور اقتصاد عمیقا وابسته به تحرکات آنهاست در نوعی یاس فرو می روند و با متوقف شدن فرآیند مبادله و تجارت و تولید آرزوهای دولت برای ایجاد رونق نسبی در حوزه کسب و کار بر باد می رود. بنابراین دولت باید در مقابل وسوسه سیاه نمایی مقاومت کند و وقت و فرصتی اگر دارد روی اصلاح وضع موجود متمرکز نماید.
در حوزه سیاست خارجی مهم ترین تهدید دولت این است که از موضع پایین، بدهکارانه و سازش طلبانه وارد مذاکرات شود. اکنون غربی ها می گویند می خواهند فرصتی به روحانی بدهند تا حرفش را بزند. مقصودشان این است که می خواهند ببینند آقای روحانی بنای عذرخواهی از رفتار انقلابی ایران اسلامی را دارد یا نه. اگر تیم مذاکره کننده دولت آقای روحانی در نشان دادن انعطاف از خود افراط کند، این جمع بندی را در ذهن امریکایی ها تثبیت خواهد کرد که منعطف تر شدن ایران محصول فشارهاست و بنابراین با بیشتر کردن فشارها می توان انعطاف بیشتری را هم از ناحیه آن مشاهده کرد. به این ترتیب دوران جدیدی از فشار بر کشور آغاز می شود که ابعاد آن به هیچ وجه با گذشته قابل مقایسه نخواهد بود. مهم ترین تهدید تیم حسن روحانی در سیاست خارجی این است که بدون فهم استراتژی دشمن به تاکتیک های آن حمله کند. اگر دشمن به این جمع بندی برسد که استراتژی اش صحیح بوده و در حال جواب دادن است هر گز آن را کنار نخواهد گذاشت.
در حوزه سیاست داخلی اما هیچ تهدید برای دولت روحانی مهم تر از گرایش به چپ نیست. خوشبختانه در کابینه پیشهادی آقای دکتر روحانی بیشتر به عملگرایی و مهارت توجه شده بود تا گرایش های سیاسی. اما در ادامه راه حفظ این روحیه دشوارتر خواهد شد. خصوصا در دو حوزه فرهنگ و امنیت دولت روحانی به زودی به آزمون های مهمی مواجه می شود. در حوزه فرهنگ مهم ترین چالش، تلاش یک جریان شناخته شده برای ایجاد جبهه فرهنگی ضد انقلاب اسلامی با استفاده از امکانات دولت (در وزارت ارشاد و سازمان میراث فرهنگی) و تکرار تجربه دوم خواهد بود و در حوزه سیاست داخلی تهدید اصلی ناشی از همگرایی برخی محافل داخلی و خارجی برای فشار به دولت درباره سرنوشت سران و زندنیان فتنه است. اگر دولت در این دو حوزه مراقبت نکند و در دام دستور کاری را که ضد انقلاب تدوین کرده بیفتد، عملا باید یک سال آینده خود را از دست رفته بداند. گرایش به چپ تنها چیزی که روی دست دولت خواهد گذاشت درگیری های نهادی سنگین، ناتوانی از پاسخ گویی به مطالبات اقتصادی و اعتبار زدایی از ادعای معتدلانه دولت است.
در حوزه اجتماعی مهم ترین تهدید برای دولت روحانی این است که اجازه بدهد غربی ها و رسانه ها، افراد و منابع وابسته به آنها به ذهنیت و انتظارات افکار عمومی از دولت شکل بدهند. تجربه گذشته بویژه از مذاکرات استانبول ۲ به این سو نشان داده است که طرف غربی انرژی بسیار زیادی روی گروگان گرفتن افکار عمومی ایران و شرطی کردن آن درباره مسائل ویژه از جمله مذاکرات صرف می کند. اگر دولت آقای روحانی در همین ابتدای کار در مسئله مهم سخن گفتن با مردم خودمان کاهلی کند و اجازه بدهد که امریکایی ها و اروپایی از طریق شبکه های ماهواره ای شان با مردم ما سخن بگویند و آنچه می گویند هم هیچ معارض جدی در داخل نداشته باشد، در کمتر از چند ماه خواهد دید که افکار عمومی نسبت به موضوعاتی مانند مذاکرات هسته ای و کاهش تحریم ها دچار انتظارات غیر واقعی بسیار حادی شده و بازار نسبت به این تحولات به نحو شرطی رفتار می کند. این بدترین اتفاق برای دولتی است که می خواهد زمان کافی برای یافتن یک راه حل معقول داشته باشد. راه حل فوری این است که دولت و تیم مذاکره کننده آن همانقدر که برای افکار عمومی خارج از ایران و دولت های طرف مذاکره خود وقت می گذارد برای ملت ایران هم وقت بگذارد و منطق رفتار خود و استدلال های حمایت کننده آن را در فواصل زمانی کوتاه و به تفصیل برای مردم بازگو کند.
در حوزه اقتصادی هیچ تهدیدی برای دولت اساسی تر از این نیست که روند افزایش قیمت در حوزه کالاهای اساسی تسریع شود. می توان دید که دولت امریکا با صحنه گردانی پس پرده اسراییل درصدد آن است که تورم در حوزه کالاهای اساسی تبدیل به کمبود شود و مردم هر چه بیشتر به این سمت سوق داده شوند که حداقل های حیات اقتصادی آنها وابسته به امتیاز دهی در سیاست خارجی است. دولت باید مراقبت کند که ۱۷ قلم کالای اساسی فهرست شده در مصوبات شورای عالی امنیت ملی با جهش قیمتی مواجه نشود. راه حل، قبل از آنکه واردات بیشتر باشد، آرامش دادن به بازار، پرهیز از سیاه نمایی بیش از حد درباره کارنامه دولت گذشته و اصلاح نظام ترخیص کالا از گمرک و منطبق کردن آن با شرایط تحریم است.
همین جا تذکر یک نکته لازم است و آن هم این است که اخیرا دیده می شود که وزرای دولت یازدهم به جای تمرکز بر مدیریت حوزه مسئولیتی خود، تیم های کاری ویژه برای آنچه نام آن را گزارش وضعیت کشور به مسئولان گذاشته اند تشکیل داده و درصدد آن هستند که در ۲-۳ ماه آینده انرژی اصلی خود را صرف انتقاد از اسلاف خود به جای تمرکز بر حل مشکلات مردم قرار بدهند. بدتر این است که حتی شنیده شده خود رییس جمهور متقاضی اصلی چنین گزارشهایی بوده است. دولت باید بداند که اگر وقت خود را صرف انتقام کشیدن از گذشتگان بکند آن وقت کم نیستند کسانی که درصدد مقابله با آن برآیند با این تفاوت که منتقدان بیرون از دولت نشسته اند و مسئولیتی ندارند اما دولت مسئول زندگی مردم است و اگر وقت خود را در این بگو مگوها تلف کند، در زمانی کوتاه خواهد دید که از اولویت های بسیار بزگتر غافل شده است.
از این مهم تر، انتقاد بیش از حد از کارنامه گذشتگان عملا معنایی جز سیاه نمایی وضعیت کشور پیش چشم افکار عمومی ندارد. ممکن است برخی تصور کنند این به نفع دولت است چرا که مردم خواهند فهمید که دولت چه وضعیتی را تحویل گرفته و بنابراین عملا توقعات آنها تعدیل می شود اما در واقع موضوع برعکس است. اگر دولت در سیاه نمایی وضع کشور افراط کند، عملا اتفاقی که خواهد افتاد این است که بازار و فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران خرد که روشن شدن موتور اقتصاد عمیقا وابسته به تحرکات آنهاست در نوعی یاس فرو می روند و با متوقف شدن فرآیند مبادله و تجارت و تولید آرزوهای دولت برای ایجاد رونق نسبی در حوزه کسب و کار بر باد می رود. بنابراین دولت باید در مقابل وسوسه سیاه نمایی مقاومت کند و وقت و فرصتی اگر دارد روی اصلاح وضع موجود متمرکز نماید.
در حوزه سیاست خارجی مهم ترین تهدید دولت این است که از موضع پایین، بدهکارانه و سازش طلبانه وارد مذاکرات شود. اکنون غربی ها می گویند می خواهند فرصتی به روحانی بدهند تا حرفش را بزند. مقصودشان این است که می خواهند ببینند آقای روحانی بنای عذرخواهی از رفتار انقلابی ایران اسلامی را دارد یا نه. اگر تیم مذاکره کننده دولت آقای روحانی در نشان دادن انعطاف از خود افراط کند، این جمع بندی را در ذهن امریکایی ها تثبیت خواهد کرد که منعطف تر شدن ایران محصول فشارهاست و بنابراین با بیشتر کردن فشارها می توان انعطاف بیشتری را هم از ناحیه آن مشاهده کرد. به این ترتیب دوران جدیدی از فشار بر کشور آغاز می شود که ابعاد آن به هیچ وجه با گذشته قابل مقایسه نخواهد بود. مهم ترین تهدید تیم حسن روحانی در سیاست خارجی این است که بدون فهم استراتژی دشمن به تاکتیک های آن حمله کند. اگر دشمن به این جمع بندی برسد که استراتژی اش صحیح بوده و در حال جواب دادن است هر گز آن را کنار نخواهد گذاشت.
در حوزه سیاست داخلی اما هیچ تهدید برای دولت روحانی مهم تر از گرایش به چپ نیست. خوشبختانه در کابینه پیشهادی آقای دکتر روحانی بیشتر به عملگرایی و مهارت توجه شده بود تا گرایش های سیاسی. اما در ادامه راه حفظ این روحیه دشوارتر خواهد شد. خصوصا در دو حوزه فرهنگ و امنیت دولت روحانی به زودی به آزمون های مهمی مواجه می شود. در حوزه فرهنگ مهم ترین چالش، تلاش یک جریان شناخته شده برای ایجاد جبهه فرهنگی ضد انقلاب اسلامی با استفاده از امکانات دولت (در وزارت ارشاد و سازمان میراث فرهنگی) و تکرار تجربه دوم خواهد بود و در حوزه سیاست داخلی تهدید اصلی ناشی از همگرایی برخی محافل داخلی و خارجی برای فشار به دولت درباره سرنوشت سران و زندنیان فتنه است. اگر دولت در این دو حوزه مراقبت نکند و در دام دستور کاری را که ضد انقلاب تدوین کرده بیفتد، عملا باید یک سال آینده خود را از دست رفته بداند. گرایش به چپ تنها چیزی که روی دست دولت خواهد گذاشت درگیری های نهادی سنگین، ناتوانی از پاسخ گویی به مطالبات اقتصادی و اعتبار زدایی از ادعای معتدلانه دولت است.
با عمده مطالب آقا مهدی محمدی موافق هستم.
درود