صراط: در سومین روز شهادت حضرت علی علیه‌السلام، بخش‌هایی از سخنان آیت‌الله سید
محمد ضیاءآبادی از اساتید اخلاق تهران درباره امیرالمؤمنین(ع) منتشر
می‌شود.
موعظه‌ای از حضرت امام امیرالمؤمنین(ع) نقل شده است که مردی خدمت آن حضرت آمد و گفت: یا امیرالمؤمنین! به راهی از راه‌های نیکی هدایتم کن تا با عمل به آن، نجات یابم.
حضرت فرمودند: ای انسان... (با همان جمله اول نشان می‌دهد که برنامه زندگی انسان چیست و انحراف از کجا شروع شد). با اینکه او فردی است که از امام تقاضای موعظه کرده است، اما امام(ع) او را به عنوان «ایها الانسان» خطاب می‌کند. یعنی من وقتی در مقام دستور دادن برآیم به تمام انسان‌ها دستور می‌دهم؛ اول کلام حق را بشنو و بعد بفهم و بعد باور کن و بعد عمل کن.
یعنی این چهار مرحله باید طی شود تا انسان به آن سعادت معنوی که می‌خواهد برسد؛ اینکه واقعا گوش شنوا داشته باشد، حاضر بشود حرف‌ها را بشنود. در همین مرحله اول، افراد بسیاری لنگ می‌زنند، اصلاً حاضر نیستند سخن حقی را بشنوند و خودشان را مستغنی از مساجد و مجالس علمی و محافل دینی می‌دانند.
این قدم اول است که آدمی گوش خود را باز کند و بشنود ولی وقتی مطلبی را شنید، به محض شنیدن، دنبالش نرود بلکه «ثُمّ إستَفهم»آن شنیده را مورد تفکر و تدبر قرار دهد و بفهمد که آیا با موازین عقلی و علمی و دینی مطابقت دارد یا نه؟ بعد از این که فهمید درست است، آن را در مرکز باور بنشاند و به آن ایمان بیاورد زیرا ممکن است کسی علم به مطلبی داشته باشد اما آن را باور نداشته باشد.
تذکر به محمد بن ابی‌بکر
امام علی(ع) ضمن نامه‌ای که به محمد بن ابی‌بکر استاندار خودشان در مصر مرقوم فرموده‌اند، آمده است:
تو سزواری که با نفس خویش مخالفت نموده و از دینت دفاع کنی؛ هرچند از روزگار برایت نمانده باشد مگر ساعتی.
خدا را به خاطر خشنود ساختن یکی از خلقش به خشم نیاور؛ زیرا هر چه را که به خاطر خشم غیر خدا از دست داده‌ای عوض آن را با جلب رضای خدا به دست می‌آوری؛ اما آنچه را که به خاطر خشم خدا از دست داده‌ای عوض آن را با جلب رضای غیر خدا نمی‌توانی به دست بیاوری.
خدا جای خالی همه چیز را پر می‌کند اما هیچ چیز نمی‌تواند جای خالی خدا را پر کند.
در قسمت پایانی همان نامه راجع به اهمیت «نماز» این دستور را داده است:
صَلِّ الصَّلَاةَ لِوَقْتِهَا الْمُؤَقَّتِ لَهَا؛ مراقب نمازت باش و آن را سر وقت معینش بخوان.
وَ لَا تُعَجِّلْ وَقْتَهَا لِفَرَاغٍ وَ لَا تُؤَخِّرْهَا عَنْ وَقْتِهَا لِاشْتِغَالٍ؛ نه به خاطر بیکاری آن را جلوتر از وقتش بخوان و نه به خاطر پرکاری آن را به آخر وقتش بینداز!
وَ اعْلَمْ أَنَّ کُلَّ شَیْءٍ مِنْ عَمَلِکَ تَبَعٌ لِصَلَاتِک؛ و بدان که تمام اعمالت دنباله‌رو نماز توست.
اگر راجع به نمازت درست کار و منظم بودی، در تمام اعمالت درست کار و منظم خواهی بود. آدمی که حق خدا را زیر پا بگذارد و اعتنا به آن نکند؛ به طور مسلم حق بندگان خدا را هم زیر پا خواهد گذاشت و اعتنا به آن نخواهد کرد؛ البته نماز به معنای واقعیش که زنده نگه دارنده یاد خدا در دل باشد که فرموده است:
«أَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِکْرِی؛ نماز را برای یاد من بپا دارد».
امام امیرالمؤمنین(ع) این تذکر را به استاندارش می‌دهد تا همه را در همه کارها متذکر سازد. شما که می‌خواهید عروس و داماد انتخاب کنید؛ در کسب و کارتان شریک بگیرید و خانه به مستأجر بدهید و کارگر به کارگاهتان بیاورید و ... اهتمام به امر نمازشان داشته باشید که مولا و امیر و فرمانده کل در امور دنیا و آخرتمان فرموده است:
«وَ اعْلَمْ أَنَّ کُلَّ شَیْءٍ مِنْ عَمَلِکَ تَبَعٌ لِصَلَاتِک»
آیا به جا نیست که ما پیروان علی(ع) این جمله پرنور را تابلو کنیم و بر سینه دیوار خانه‌ها و کارگاه‌هایمان نصب کنیم و در تمام شئون زندگیمان نماز و آثار آسمانی آن را به نمایش بگذاریم؟! بدان که تمام کارهای تو پیرو نماز توست. نماز تو سرمشق تمام کارهای توست.
موعظه‌ای از حضرت امام امیرالمؤمنین(ع) نقل شده است که مردی خدمت آن حضرت آمد و گفت: یا امیرالمؤمنین! به راهی از راه‌های نیکی هدایتم کن تا با عمل به آن، نجات یابم.
حضرت فرمودند: ای انسان... (با همان جمله اول نشان می‌دهد که برنامه زندگی انسان چیست و انحراف از کجا شروع شد). با اینکه او فردی است که از امام تقاضای موعظه کرده است، اما امام(ع) او را به عنوان «ایها الانسان» خطاب می‌کند. یعنی من وقتی در مقام دستور دادن برآیم به تمام انسان‌ها دستور می‌دهم؛ اول کلام حق را بشنو و بعد بفهم و بعد باور کن و بعد عمل کن.
یعنی این چهار مرحله باید طی شود تا انسان به آن سعادت معنوی که می‌خواهد برسد؛ اینکه واقعا گوش شنوا داشته باشد، حاضر بشود حرف‌ها را بشنود. در همین مرحله اول، افراد بسیاری لنگ می‌زنند، اصلاً حاضر نیستند سخن حقی را بشنوند و خودشان را مستغنی از مساجد و مجالس علمی و محافل دینی می‌دانند.
این قدم اول است که آدمی گوش خود را باز کند و بشنود ولی وقتی مطلبی را شنید، به محض شنیدن، دنبالش نرود بلکه «ثُمّ إستَفهم»آن شنیده را مورد تفکر و تدبر قرار دهد و بفهمد که آیا با موازین عقلی و علمی و دینی مطابقت دارد یا نه؟ بعد از این که فهمید درست است، آن را در مرکز باور بنشاند و به آن ایمان بیاورد زیرا ممکن است کسی علم به مطلبی داشته باشد اما آن را باور نداشته باشد.
تذکر به محمد بن ابی‌بکر
امام علی(ع) ضمن نامه‌ای که به محمد بن ابی‌بکر استاندار خودشان در مصر مرقوم فرموده‌اند، آمده است:
تو سزواری که با نفس خویش مخالفت نموده و از دینت دفاع کنی؛ هرچند از روزگار برایت نمانده باشد مگر ساعتی.
خدا را به خاطر خشنود ساختن یکی از خلقش به خشم نیاور؛ زیرا هر چه را که به خاطر خشم غیر خدا از دست داده‌ای عوض آن را با جلب رضای خدا به دست می‌آوری؛ اما آنچه را که به خاطر خشم خدا از دست داده‌ای عوض آن را با جلب رضای غیر خدا نمی‌توانی به دست بیاوری.
خدا جای خالی همه چیز را پر می‌کند اما هیچ چیز نمی‌تواند جای خالی خدا را پر کند.
در قسمت پایانی همان نامه راجع به اهمیت «نماز» این دستور را داده است:
صَلِّ الصَّلَاةَ لِوَقْتِهَا الْمُؤَقَّتِ لَهَا؛ مراقب نمازت باش و آن را سر وقت معینش بخوان.
وَ لَا تُعَجِّلْ وَقْتَهَا لِفَرَاغٍ وَ لَا تُؤَخِّرْهَا عَنْ وَقْتِهَا لِاشْتِغَالٍ؛ نه به خاطر بیکاری آن را جلوتر از وقتش بخوان و نه به خاطر پرکاری آن را به آخر وقتش بینداز!
وَ اعْلَمْ أَنَّ کُلَّ شَیْءٍ مِنْ عَمَلِکَ تَبَعٌ لِصَلَاتِک؛ و بدان که تمام اعمالت دنباله‌رو نماز توست.
اگر راجع به نمازت درست کار و منظم بودی، در تمام اعمالت درست کار و منظم خواهی بود. آدمی که حق خدا را زیر پا بگذارد و اعتنا به آن نکند؛ به طور مسلم حق بندگان خدا را هم زیر پا خواهد گذاشت و اعتنا به آن نخواهد کرد؛ البته نماز به معنای واقعیش که زنده نگه دارنده یاد خدا در دل باشد که فرموده است:
«أَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِکْرِی؛ نماز را برای یاد من بپا دارد».
امام امیرالمؤمنین(ع) این تذکر را به استاندارش می‌دهد تا همه را در همه کارها متذکر سازد. شما که می‌خواهید عروس و داماد انتخاب کنید؛ در کسب و کارتان شریک بگیرید و خانه به مستأجر بدهید و کارگر به کارگاهتان بیاورید و ... اهتمام به امر نمازشان داشته باشید که مولا و امیر و فرمانده کل در امور دنیا و آخرتمان فرموده است:
«وَ اعْلَمْ أَنَّ کُلَّ شَیْءٍ مِنْ عَمَلِکَ تَبَعٌ لِصَلَاتِک»
آیا به جا نیست که ما پیروان علی(ع) این جمله پرنور را تابلو کنیم و بر سینه دیوار خانه‌ها و کارگاه‌هایمان نصب کنیم و در تمام شئون زندگیمان نماز و آثار آسمانی آن را به نمایش بگذاریم؟! بدان که تمام کارهای تو پیرو نماز توست. نماز تو سرمشق تمام کارهای توست.
