به خاطر دارم در دورهای همه مجریها و گویندگان رسانه ملی موظف بودند از کاربرد واژههایی که معادل فارسی دارند، بپرهیزند حتی در مواردی جریمههایی نیز مقرر شده بود. معلوم نیست چرا این روند پس از مدتی متوقف شد. بدیهی است وقتی مردم و به ویژه نسل کودک و نوجوان ما روزانه دهها بار از رسانه ملی به جای «پیامک»واژه «اس ام اس» را بشنود، نمیتواند در مکالمات روزمرهاش چیزی جز آن را استفاده کند.
رسانه چنان قدرتی دارد که قادر است اذهان عمومی را در اندک مدتی لااقل در این امور با خود همراه سازد. لذا چنانچه همه مجریها و گویندگان بگویند «اس ام اس» آنگاه اگر فرزند شما در مدرسه بگوید «پیامک» همکلاسیهایش به او خواهند خندید و او مورد تمسخر قرار خواهد گرفت. پس دیگر هرگز چنین خبطی نمیکند. به همین سادگی یک ارزش میتواند با بیتوجهی رسانه ملی به ضد ارزش بدل شود. این رابطه و ماجرا در دیگر امور نیز صادق است، مثلاً اگر قهرمانان فیلمها و چهرههای فرهیخته و برگزیده در آثار تلویزیونی نوع حجاب و پوشش ویژهای داشته باشند، روشن است تودهها به آن اقتدا خواهند کرد، برعکس اگر به طور مثال همواره کلفتها و گداها و... در فیلمها و سریالها چادر به سر باشند، ما بیآنکه بخواهیم در حال تبلیغ منفی بسیار مؤثری برای این نوع پوشش هستیم. البته طی سالهای اخیر به نظر میرسد تلاش شده تا به این ریزهکاریها توجه بیشتری شود ولی بیگمان کافی نیست. به طور خاص در مورد همین واژگان فارسی و ممانعت از اشاعه واژگان بیگانه، رسانه ملی اصلاً احساس وظیفه نمیکند.
در این شبها به سنت هر ساله در ماه مبارک رمضان سریالهایی از شبکههای مختلف سیما پخش میشود؛ یکی از آنها «دودکش» است که سریال بامزهای هم هست و مورد توجه مردم واقع شده اما قهرمان این مجموعه مرتب از واژه «آمپاس» که لغتی فرنگی است استفاده میکند یا روی دیوار محل اصلی فیلمبرداری که کارگاه قالیشویی اوست، املای این واژه، یعنی قالیشویی، غلط و به صورت «قالیشوئی» نوشته شده است. همه میدانیم که این تکیه کلامها بلافاصله زبانزد مردم میشود.
شاید برخی این ایرادات را سختگیریهای زیادی تلقی کنند اما باور کنید تا این مراقبتها صورت نگیرد، ما راه به جایی نمیبریم. اگر هر بار بگوییم، حالا اینکه خیلی مهم نیست... باز به خانه اولمان برمیگردیم. اگر یک دهه پیش همین ظرافتها اعمال میشد، امروز اینجا نبودیم. به جای این واژه نامأنوس بیگانه چه عیب داشت به نویسنده فیلمنامه مشورت داده و گفته میشد یک واژه مهجور فرهنگستان را تکیه کلام قهرمان اثر کند تا از این راه لااقل به اشاعه آن و پالایش زبان فارسی هم کمک میکردیم. کاش اهمیت این ریزهکاریها را درک کنیم و زبان مادری خود را که امانتی بزرگ نزد ماست، سلامت به نسلهای دیگر بسپاریم.