مدت کوتاهی پس از اینکه محمد خاتمی در سال 1997، به ریاست جمهوری رسید، روحانی را به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی به جده فرستاد تا برای نخستین بار توافقنامه امنیتی را با عربستان سعودی به امضاء برساند. این گام تدریجی و شجاعانه تمایل تهران به از میان برداشتن نگرانی همسایگان عرب اش را نشان داد.
روحانی در جریان سفر بهار 2005 به هر شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس، با سران این کشورها به طور جداگانه ملاقات کرد و بر آمادگی تهران برای برقراری سیستم همکاری منطقه ای بین ایران، عراق و کشورهای عضو این شورا تاکید کرد. روحانی به رهبران این کشورها گفت ایران هیچ محدودیتی در زمینه سطح و کیفیت همکاری ها برای صلح، امنیت و ثبات منطقه؛ قائل نیست. علاوه بر این روحانی خاطرنشان کرد ایران برای از بین بردن تمامی نگرانی های کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در مورد ایران آمادگی دارد.
سپس در آوریل 2007، روحانی در کنفرانس در دوحه شرکت کرد و پیشنهاد سیستم همکاری منطقه ای خلیج فارس بین ایران و شورای همکاری خلیج فارس را روی میز گذاشت. این طرح 10 ماده ای که به شرکت کنندگان در این کنفرانس از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، آسیا، اروپا و آمریکا ، ارایه شد، شامل موارد زیر بود:
1. ایجاد سازمان همکاری و امنیت خلیج فارس ، متشکل از شش عضو شورای همکاری، ایران و عراق، مطابق با پاراگراف 8 قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل.
2. ساماندهی ساختارهای امنیتی مشترک در چارچوب سیستم امنیتی جامع برای مبارزه با تروریسم، تندروی، فرقه گرایی، جرایم ساماندهی شده، قاچاق مواد مخدر و دیگر نگرانی های امنیتی مشترک.
3. از میان برداشتن موانع متعدد سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی در راه همکاری های مشترک.
4. توسعه و ارتقای روابط تجاری و بازرگانی، با توجه به پتانسل جاری سرمایه گذاری های مشترک در پروژه های اقتصادی برای فراهم آوردن بستر مناسب به منظور ایجاد منطقه آزاد تجاری بین کشور های منطقه.
5. تدوین طرح هایی برای اطمینان از امنیت منابع انرژی و تولید در منطقه و همچنین تامین امنیت منافع کشورهای منطقه و پاسخگویی به نیاز جهانی در بازه زمانی بلند مدت.
6. اعتماد سازی در برنامه های هسته ای و ایجاد سیستم نظارتی داوطلبانه بر فعالیت های هسته ای کشورهای منطقه.
7. ایجاد کنسرسیومی از کشورهای منطقه برای تولید سوخت هسته ای و دیگر فعالیت های هسته ای صلح آمیز تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی.
8. ارتقای همکاری منطقه ای برای دستیابی به هدف خاورمیانه عاری از تسلیحات کشتار جمعی.
9. پایان دادن به چرخه تسلیحاتی در منطقه و انتقال منابع به بخش های توسعه اقتصادی و مبارزه با فقر.
10. خروج تدریجی نیروهای خارجی از منطقه .
اما در سال های اخیر روابط ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به اندازه ای رو به وخامت نهاد که رهبران این کشورها آمریکا را به اقدام نظامی علیه ایران ترغیب کردند. برخی مقامات آمریکایی و اروپایی به من گفتند که در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد میزان فشار وارده بر آمریکا و اروپا برای حمله به ایران از سوی کشورهای عضور شورای همکاری خلیج فارس به اندازه اسرائیل بوده است.
روحانی در جریان تبلیغات انتخاباتی خود موضوع بهبود روابط با همسایگان را به عنوان اولویت در سیاست خارجی مطرح کرد. اجلاسی با مشارکت کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، عراق و ایران برای بحث در خصوص سیستم همکاری منطقه ای گامی مهم در جهت تحقق این هدف خواهد بود. ایجاد چنین ساختار همکاری منطقه ای سطح رقابت بین ایران و هربستان و دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس در سوریه، عراق، افغانستان، یمن و لبنان را کاهش داده و تلاش ها را به سوی همکاری برای صلح و ثبات منطقه ای هدایت می کند.
علاوه بر این، این همکاری منطقه ای راه را برای همکاری منطقه ای چندجانبه در تکنولوژی صلح آمیز هسته ای شامل غنی سازی اورانیوم بین ایران، کشورهای عضو شورا، عراق، مصر و ترکیه هموار تر می کند. این همکاری چند جانبه منطقه ای ، بادوام ترین اقدام اعتمادساز در زمینه حل مجادله هسته ای ایران با همسایگانش به شمار می رود.
من در سه دور مذاکره طولانی پشت درهای بسته در سال 1996 حاضر بودم که در آن طیفی از مسائل منطقه ای دوجانبه، منطقه ای و بین المللی با عربستان سعودی مورد مذاکره قرار گرفت. در آن زمان روی بسته ای جامع از احیای روابط، همکاری سیاسی، امنیتی و اقتصادی تمرکز شد. تجربه من نشان می دهد که در مورد موفقیت چنین ابتکاری جای تردیدی وجود ندارد.
نویسنده: حسین موسویان، مذاکره کننده هسته ای در دولت محمد خاتمی
منبع: الشرق الاوسط / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10
