پس از پیروزی انقلاب تا چند سال پس از پایان جنگ تحمیلی به‌دلیل شرایط کشور برنامه مشخصی برای تأمین سرپناه مورد نیاز قشرهای ضعیف جامعه اجرا نشد تا اینکه در دولت دوم سازندگی طرح پاک (پس‌انداز، انبوه‌سازی، کوچک‌سازی) و مسکن اجتماعی مطرح شد. هرچند به‌گفته وزیر اسبق مسکن و شهرسازی طرح‌های مذکور با استقبال مردم مواجه شد، اما به‌دلیل شکست این طرحها در دولت سازندگی با روی کار آمدن دولت اصلاحات مسکن استیجاری جای این طرحها را گرفت.
از سال 76 تا 84 سالانه حدود 10 هزار واحد مسکونی در کشور ساخته شد تا
به‌دلیل کمبود عرضه و افزایش روزافزون تقاضا قیمت مسکن دچار تغییرات اساسی
شود. دولت نهم که روی کار آمد در ابتدا برنامه مشخصی برای مسکن کشور نداشت،
اما عدم تناسب عرضه و تقاضا و البته سیاست انبساطی بانک‌ها در دو سال اول
فعالیت این دولت باعث افزایش نقدینگی و به‌تبع آن رشد قیمتها در بازار
مسکن شد.
دولت نیز برای جلوگیری از لجام‌گسیختگی بیشتر طرح بزرگ مسکن مهر را به مرحله اجرا گذاشت. با وجود آن‌که انتقاداتی به این طرح وارد می‌شود اما در هشت سال اخیر بیش از چهار میلیون واحد مسکونی شهری و روستایی در قالب طرح مهر ساخته شده است.
در روزهای پایانی عمر دولت دهم، مسکن در یک انتظار تورمی به‌سر می‌برد به‌طوری که قیمتها در بخش خرید و فروش و اجاره در دو سال اخیر همواره افزایش یافته است. در چنین شرایطی کاندیداهای یازدهمین دوره ریاست‌جمهوری نظرات مختلفی را برای پایان دادن به وضعیت نابسامان مسکن کشور مطرح کرده‌اند که نقطه اشتراک همه آنها ادامه طرح مسکن مهر احمدی‌نژاد است.
نوسازی بافت‌های فرسوده برنامه «شهردار»
محمدباقر قالیباف با توجه به سابقه مدیریت چندساله در شهرداری، مهم‌ترین
برنامه خود در بخش مسکن را نوسازی بافت‌های فرسوده اعلام کرد.
وی با تأکید بر اینکه مسکن یکی از اولویت‌های دولت وی خواهد بود، افزود:
در حال حاضر قشر آسیب‌پذیر بیشترین هزینه را برای پرداخت اجاره‌خانه پرداخت
می‌کند و برای حل این معضل باید مسکن را توسعه داد.
کاندیدای یازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری با تأکید بر اینکه مسکن مشکل بیکاری را حل می‌کند، اظهار کرد: مسکن مهر کار خوبی بوده است اما دو اشکال دارد. این کار باید با همین شتاب ادامه پیدا کند اما کیفیت ساخت آن باید بالا برود. بافت فرسوده امروز یکی از معضلات ماست. نکته دوم اینکه وقتی ما بافت فرسوده داریم و در داخل شهر زیرساخت‌هایی مثل آب و برق و مترو داریم، چرا باید در بیابان مسکن بسازیم؟
قالیباف ادامه داد: شاید بتوانیم در بیابان مسکن را ارزان‌تر بسازیم، اما از طرف دیگر هزینه‌های زیادی از بیت المال برای ایجاد زیرساخت‌هایی نظیر آب، برق و گاز صرف می‌شود.
به‌گفته وی: حدود 4 هزار هکتار بافت فرسوده در استان تهران وجود دارد و لازم نیست برای ساخت خانه به شهر پرند برویم.
*بخشی‌نگری معضل مسکن
محمد غرضی وزیر پست و تلگراف و تلفن دولت هاشمی با این استدلال که مشکل کنونی بخش مسکن ناشی از نبود شغل مناسب است، گفت: بخشی‌نگری باعث شده تا دولت‌ها از انجام سایر وظایف خود غافل شوند، اصولاً هر دولتی که بخواهد بخشی نگاه کند، دچار صدمات دولت‌های گذشته می‌شود. بخشی‌نگری باعث فرسودگی و از بین رفتن دولت‌ها می‌شود.
وی افزود: مشکل اصلی کسانی که مسکن ندارند این است که اشتغال نداشتند و نتوانستند پس‌انداز کنند و امروز به این وضع رسیده‌اند که بسیاری بدون مسکن ماندند.
*رفع نواقص طرح مسکن مهر
محسن رضایی دیگر کاندیدای ریاست‌جمهوری معتقد است که مسکن مهر طرح خوبی است، اما نواقصی دارد که باید آنها را برطرف کرد.
وی با انتقاد از قیمت‌های سرسام‌آور مسکن در کلان‌شهرهای کشور، افزود: توجه جدی به مقوله مسکن خواهم داشت و با یک سری اصلاحات طرح مهر را ادامه می‌دهم.
وی با اشاره به اینکه مقرراتی که برای محدوده شهرها و ایجاد شهرها وجود دارد، باید بر اساس معماری نوین اسلامی باشد، افزود: مسکن تبدیل به یک کالای سرمایه‌ای شده باید مسکن را از حالت دارایی به نوعی سرمایه گذاری تبدیل کنیم تا به این ترتیب تورم این بخش از بین برود.
رضایی یکی از برنامه‌های خود در بخش مسکن را افزایش تسهیلات ساخت مسکن اعلام کرد و گفت: در دنیا بانک‌ها 70 تا 80 درصد ساخت مسکن را از طریق وام تأمین می‌کنند و این امر موجب شده تا مسکن حالت سرمایه گذاری داشته باشد.
*مدیریت سرمایه‌های سرگردان
سعید جلیلی دیگر نامزد اصول‌گرایان معتقد است که برای حل مشکل مسکن باید سرمایه‌های سرگردان جامعه را مدیریت کرد.
وی با اشاره به اینکه در بخش مسکن دو تقاضا شامل تقاضای مصرفی و سرمایه‌ای وجود دارد، افزود: سالانه حدود 850 هزار ازدواج داریم و این ازدواج‌ها به مسکن نیاز دارند که باید به این نیاز پاسخ داده شود، به‌نظرم مسکن مهر می‌تواند به این نیاز پاسخ دهد.
جلیلی با اشاره به اینکه مسکن مهر را ادامه می‌دهد بر انجام اصلاحات در بافت‌های فرسوده تأکید کرد و گفت: تقاضا برای حفظ سرمایه در بازار مسکن نیز ناشی از تورم است، اگر نتوانیم در این زمینه یک سیاست اساسی داشته باشیم هرچقدر هم همچون مسکن مهر تولید کنیم در موضوع قیمت مسکن که یک فشار اساسی را به طبقات اجتماع می‌آورد نمی‌توانیم موفق باشیم.
وی ادامه داد: بنابراین باید حل تورم و بحث حل موضوع اصلاح نظام مالیاتی در بحث مسکن مورد توجه قرار بگیرد. اینکه چگونه سرمایه‌های سرگردان در بخش تولید مدیریت شود. به‌گفته وی، مدیریت سود مورد توقع سازنده یکی از بحثهای اساسی است که باید در بحث مسکن به آن توجه شود.
کاندیدای یازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری اجرای مسکن استیجاری را نیز به‌عنوان یکی از برنامه‌های خود برای بخش مسکن اعلام کرده است.
*تأمین مسکن ارزان
حسن روحانی نیز تأمین مسکن ارزان را از برنامه‌های دولت «تدبیر و امید» اعلام کرد و با اشاره به اینکه قیمت مسکن کلنگی و آپارتمان در سال‌های اخیر به‌ترتیب 82 و 52 درصد رشد داشته است، گفت: طرح مسکن مهر کار پسندیده‌ای بود، اما با شتاب‌زدگی، بدون مطالعه مکان‌یابی صحیح و رعایت اصول فنی و مهندسی اجرا شد.
به‌گفته وی، مسکن مهر اشکالات فراوانی دارد اما چاره‌ای نیست جز این که در دولت بعد اشکالات و نواقص برطرف شود.
*نباید دولت مسکن مهر را اجرا می‌کرد
علی‌اکبر ولایتی نیر با انتقاد از اجرای طرح مسکن مهر توسط دولت؛ معقتد است: طرح مهر از اساس درست بوده اما باید امکانات دیگری با کمک بخش خصوصی در این بخش به وجود می‌آمد. بنابراین مسکنی که ساخته شده است باید عیوب آن از جهت تأمین آب، برق، گاز و ... رفع و نیازهای آن تأمین شود.
وی با اشاره به ساخت مسکن در نقاط دورافتاده، با هدف جلوگیری از مهاجرت افزود: باید بافت‌های فرسوده شهرها نوسازی شود تا علاوه بر مقاوم‌سازی بافت‌ها، شهرها نیز توسعه پیدا نکنند.
*مسکن ماندگار
محمدرضا عارف بالا رفتن سن ازدواج و رشد نرخ طلاق را ناشی از مشکلات مربوط به مسکن دانست و گفت: متأسفانه به‌دلیل بی‌توجهی به تأسیسات زیربنایی و رفاهی و اینکه طرح مسکن مهر در خارج از شهرها اجرا شد، طرح مذکور نتوانست به نیاز مسکن جامعه پاسخ دهد.
وی با بیان اینکه برای رفع مشکلات طرح مسکن ماندگار را پیشنهاد می‌دهد،
ابراز امیدواری کرد بتوان با این طرح جوابگوی جوانان کشور بود و آرامش را
به جوانانی که می‌خواهند ازدواج کنند، برگرداند.
به‌گفته وی، مسکن ماندگار در داخل شهرها و زمین‌های بلااستفاده ساخته خواهد شد.
