چند سالی هم هست که با اوج‌گیری تحریم‌ها، پایتخت گازی جهان در سیبل
فشارهای بین‌المللی قرار گرفته و دیگر خبری از خارجی‌ها نیست و آنها جای
خود را به کارشناسان و متخصصان ایرانی داده‌اند، به عبارت دیگر در این چند
سالی که این موضوع سبب خیر شده، با وجود رقیب سرسختی همچون قطر با داشتن
هرگونه امکانات انسانی و ابزاری، ایرانی‌ها از لحاظ کسب دانش فنی مورد نیاز
در بخش‌های مختلف توسعه از فعالیت‌های دریایی تا خشکی رشد چشمگیری
کرده‌اند.
در این بین معمولا تامین کالا، تجهیزات و قطعات مورد نیاز فازهای پارس
جنوبی پاشنه آشیل توسعه پرشتاب بزرگترین میدان مشترک گازی بوده که با
برنامه‌ریزی‌های انجام شده در سطح وزارت نفت و شرکت‌های سازنده بخش خصوصی
از وضعیت مطلوبی بهره‌مند شده‌اند.
جنگ تکنولوژی در پارس جنوبی
قطعا کمتر ایرانی است که نام پارس جنوبی را نشنیده باشد و نداند که این
میدان مشترک با قطر در شرایط فعلی یکی از بزرگترین میادین گازی جهان است.
اما قطعا معدود ایرانی‌هایی هستند که با دستاوردهای توسعه این میدان گازی
به طور کامل با خبر باشند.
سال گذشته ایران حدود 85 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی و بیش از 117 میلیون
بشکه میعانات گازی از پارس جنوبی استخراج کرده است که در مجموع از محل
استخراج گاز و میعانات گازی معادل 40 میلیارد دلار درآمد نصب اقتصاد ملی
شده است.
برآوردهای اقتصادی وزارت نفت نشان می دهد که با بهره برداری تمامی فازهای
پارس جنوبی و تکمیل طرح توسعه این میدان مشترک گازی، درآمد ناخالص داخلی
کشور به بیش از 110 میلیارد دلار در سال افزایش می‌یابد همچنین همزمان با
توسعه فازهای این میدان مشترک به طور مستقیم و غیر مستقیم برای بیش از 250
تا 300 هزار ایرانی از صنایع و کارخانجات آذرآب و ماشین سازی در اراک و
تبریز گرفته تا عسلویه شغل ایجاد شده است.
در شرایط فعلی حدود 68 میلیارد دلار طرح و پروژه برای توسعه پارس جنوبی
تعریف شده است که این حجم گسترده پروژه‌های چند میلیارد دلاری پارس جنوبی
را ردیف بزرگترین پروژه اقتصادی تاریخ 103 ساله صنعت نفت، بزرگترین بنگاه و
کارگاه سازندگی ایران و حتی جهان قرار داده است.
بر این اساس مسئولان دولت و وزارت نفت پیش بینی می کنند با به ثمر رسیدن
طرح های این کارگاه عظیم سازندگی امکان تولید روزانه بیش از 750 میلیون متر
مکعب گاز ترش و یک میلیون و 200 هزار بشکه میعانات گازی از پارس جنوبی
فراهم شود.
از سوی دیگر در طرف مقابل قطر هم با مشارکت حداکثری اکثر غول های نفت و
گاز جهان همچون کنکو فیلیپس و شورون آمریکا، شل انگلیسی، توتال فرانسه،
برتیش پترولیوم انگلستان و شرکت‌های بزرگ سازنده کالا و تجهیزات دوار از
آلمان، ژاپن، کره جنوبی و استرالیا هم اکنون ظرفیتی برای تولید سالانه 77
میلیون تن ال.ان.جی را ایجاد کرده است.
در حال حاضر قطر با سرمایه گذاری شرکت های بزرگ نفت و گاز جهان به
بزرگترین صادرکننده LNG و ثروت مندترین کشور جهان تبدیل شده است که سرازیر
شدن دلارهای گازی به قطر جایگاهی فراتر از موقعیت جغرافیایی خود در نقشه
جهان بخشیده است.
این شریک گازی ایران در پارس جنوبی به واسطه درآمدهای بیش از 100 میلیارد
دلار در سال از محل صادرات گاز طبیعی و LNG موفق شده حتی میزبانی بزرگترین
گردهمایی مردم جهان یعنی جام جهانی فوتبال را هم به این شبه جزیره کوچک در
حاشیه جنوبی خلیج پارس بیاورد.
تمامی این آمار و ارقام نشان می دهد به چه جهت ایران و قطر رقابتی نابرابر
را برای توسعه بزرگترین میدان گازی جهان آغاز کرده اند. در این بین قطری
هم پس از استفاده از فرصت هشت سال جنگ تحمیلی ایران و رژیم بعث عراق این
روزها از فرصت تحریم های استکباری غرب علیه صنایع نفت و گاز ایران حداکثر
استفاده را برای توسعه پارس جنوبی و برداشت بیشتر گاز و میعانات گازی می
کنند.
قطر حتی را پا را فراتر گذاشته و با خرج دلارهای خود بسیاری از سازندگان و
کارخانجات اروپائی و آسیایی را متقاعد کرده اند که از فروش کالا و تجهیزات
به فازهای پارس جنوبی در بخش ایرانی خود داری کنند.
غول کشی گازی به سبک ایران
پس از تنگ تر شدن عرصه تحریم‌های بین‌المللی در پارس جنوبی، این روزها یکی
پس از دیگری از کالا و تجهیزات بومی در پالایشگاه‌های پارس جنوبی توسط
سازندگان، صنعتگران ایرانی رونمائی می شود.
از این رو اخیرا با گذشت حدود 2 دهه از آغاز توسعه پارس جنوبی، ایران به
انحصار سه غول نفتی جهان در طرح توسعه میدان مشترک با دستیابی به یک
تکنولوژی جدید گازی پایان داد.
گزارش‌های رسمی شرکت نفت و گاز پارس حاکی از آن است که برای نخستین بار
پیمانکاران داخلی در زنجیره طراحی، ساخت، نصب و راه اندازی مخازن LPG در
پروژه‌های پارس جنوبی به خودکفایی کامل دست یافته اند.
همزمان با افزایش تحریم ها، بومی سازی این تکنولوژی جدید گازی در حالی به
دست آمده است که سازندگان و پیمانکاران صنعت فراساحل کشور هم به فناوری
کاملا ایرانی در طراحی، مهندسی، ساخت، نصب، راه اندازی و بهره برداری
سکوهای گاز ترش هم در خلیج فارس دست یافته اند.
پاییز سال گذشته هم برای نخستین بار فناوری ساخت و نصب سقف مخازن LPG در
طرح توسعه فاز 13 پارس جنوبی بومی شد و انحصار این تکنولوئژی گازی از دست
برخی از شرکت های اروپایی خارج شد.
برگ برنده‌های سازندگان ایرانی در پارس جنوبی
با وجود تلاش قطر برای بسته نگه داشتن درب بازارهای جهانی کالا و تجهیزات
بر روی فازهای مختلف پارس جنوبی، برای نخستین بار سازندگان داخلی به دانش
فنی بومی طراحی، ساخت، نصب و راه‌اندازی برج تصفیه گاز ترش در
پالایشگاه‌های جدید این میدان مشترک گازی دست یافته‌اند.
قطر این کشور کوچک عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس از هر ابزار و حربه
ناجوانمردانه‌ای برای عقب انداختن ایران در توسعه پارس جنوبی استفاده می
کند به طوری‌که این کشور عربی حتی با برخی از فروشندگان کالا و تجهیزات به
پیمانکاران ایرانی برای عدم تحویل محموله‌های کالائی مذاکراتی کرده است.
قطری‌ها با وجود صرف میلیاردها دلار نفتی و گازی توسط ثروت‌مندترین کشور
جهان، برای تحمیل تاخیر به طرح توسعه فازهای مختلف پارس جنوبی در ایران،
اما سازندگان و صنعتگران داخلی در هر یک از پروژه‌های توسعه ای این میدان
مشترک گازی یک برگ برنده جدید رو می کنند.
به عبارت دیگر همزمان با آغاز عملیات اجرایی 17 فاز جدید پارس جنوبی،
تحریم‌های بین‌المللی موجب شده است که طراحی، ساخت، نصب و راه اندازی
بسیاری از تجهیزات پالایشگاه نفت و گاز در کشور توسط سازندگان داخلی بومی
شود.
از این رو اخیرا با بسته شدن درب بازارهای جهانی بر روی پارس جنوبی،
سازندگان و صنعتگران داخلی برای نخستین بار به دانش فنی ساخت تجهیزات شیرین
کردن گاز ترش دست یافته اند و ایران هم در جمع 5 کشور سازنده این تجهیزات
های تک صنایع نفت و گاز جهان قرار گرفته است.
در حال حاضر در هر یک از پالایشگاه‌های جدید گاز پارس جنوبی بین 75 تا 92
برج شیرین سازی گاز ترش (متانایزر) مورد استفاده قرار می گیرد که با تولید
داخلی این تجهیزات توسط سازندگان داخلی به ازای ساخت هر پالایشگاه حدود 20
تا 30 میلیون یورو صرفه جویی ارزی حاصل می شود. این برج ها که مسئولیت
شیرین سازی و تفکیک ترکیبات مفید گاز از گاز ترش را در میدان مشترک پارس
جنوبی بر عهده دارند.
ساخت این تجهیزات به منظور راه اندازی هر چه سریع‌تر پالایشگاه تصفیه گاز
ترش میدان مشترک گازی با قطر کلیدی است و صرفه جویی زمانی این پروژه برای
وزارت نفت از اهمیت خاصی برخوردار است.
